تست‌های بررسی عملکرد تیروئید و نتایج آن

به منظور سنجش میزان عملکرد غده تیروئید، تست‌های T4، T3 و TSH انجام می‌شود. در ادامه به بررسی مختصر این تست‌ها می‌پردازیم.

تیروئید چیست؟

تیروئید غده‌ای پروانه‌ای شکل در بالای استخوان ترقوه است که تنظیم و کنترل ذخیره انرژی را در بدن بر عهده دارد. زنان 5 تا 8 برابر بیشتر از مردان به بیماری تیروئید مبتلا می‌شوند. شناسایی بیماری تیروئید توسط تست‌های تشخیصی تیروئید انجام پذیر است.

علائم تیروئید

از علائم تیروئید می توان به موارد زیر اشاره کرد:

التهاب در قسمت گردن

تورم و التهاب گردن معمولا ناشی از وجود مشکل در غده تیروئید می‌باشد.

تغییر در ریتم ضربان قلب

پرکاری غده تیروئید باعث افزایش ریتم ضربان قلب و کم کاری غده تیروئید باعث کاهش ریتم ضربان قلب می‌گردد.

کاهش یا افزایش وزن

تغییر ناگهانی در وزن، یکی علائم و نشانه‌های اختلال در عملکر غده تیروئید می‌باشد. افزایش تولید هورمون‌های مربوط به غده تیروئید باعث کاهش وزن و کاهش تولید این هورمون‌ها باعث افزایش وزن می‌گردد.

ریزش مو

کم کاری یا پر کاری تیروئید می‌تواند باعث ریزش مو شود. اما در بسیاری از موارد، موهایی که در اثر اختلال غده تیروئید ریخته می‌شوند، مجددا رشد خواهند کرد.

تغییرات احساسی

ایجاد اختلال در عملکرد سیستم تیروئید، فرد را با مشکلاتی همچون اظطراب، افسردگی، دوری از موقعیت‌های اجتماعی، کندی در یادگیری و فراموشی مواجه می‌کند.

اختلال در چرخه قاعدگی بانوان

چرخه قاعدگی بانوان به شاخص‌های هورمونی بدن وابسته است. زمانی که غده تیروئید با مشکل مواجه شود، عملکرد این چرخه نیز تغییر خواهد کرد.

تغییر حالت چشم‌ها

تجمع بافت اضافه در پشت چشم باعث تغییر حالت چشم می‌شود.

پرکاری تیروئید چیست؟

غده تیروئید هورمون‌های T3 و T4 را در بدن برای تنظیم متابولیسم سلول‌ها تولید می‌نماید. پرکاری تیروئید باعث افزایش میزان هورمون‌های T3 و T4 در بدن می‌شود.

علائم پرکاری تیروئید

●       افزایش تعریق

●       ریزش مو

●       افزایش فشار خون

●       تورم نوک انگشتان

●       بزرگ شدن پستان در آقایان

●       تورم چشم‌ها

●       لرزش دست‌ها

●       ضعف

●       تهوع و استفراغ

●       بی قراری و عصبی بودن

●       افزایش اشتها

عوارض پرکاری تیروئید

برخی از عوارض پرکار بودن غده تیروئید که می‌تواند خطراتی را به همراه داشته باشد، عبارتنداز:

ضعف عضلات

ضعف عضلات ران، باسن، شانه‌ها، بازوها، گلو و چشم‌ها یکی از رایج‌ترین عوارض پرکار بودن تیروئید است.

پوکی استخوان

بافت استخوان، بافت فعالی است که به صورت مداوم در حال بازسازی می‌باشد. پرکار بودن غده تیروئید، میزان جذب کلسیم توسط استخوان را با مشکل مواجه می‌کند و پوکی استخوان را به همراه دارد.

مشکلات پوستی

در برخی موارد پر کار بودن تیروئید باعث ایجاد تورم، قرمزی و تغییر در بافت پوست می‌شود. این مشکلات پوستی اغلب بر روی ساق پا رخ می‌دهد.

حرکات مکرر روده‌ای

یکی دیگر از عوارض پر کاری تیروئید افزایش حرکات روده‌ای و فعالیت بیشتر سیستم گوارش می‌باشد. افزایش حرکات روده‌ای می‌تواند احساس ناخوشایندی را برای بیمار ایجاد کند.

کم کاری تیروئید چیست؟

کم کاری غده تیروئید زمانی رخ می‌دهد که این غده توانایی خود در تولید هورمون‌های تیروئیدی را از دست می‌دهد. در نتیجه تنظیم حرارت و سوخت و ساز بدن با مشکل مواجه می‌شود. زیرا این ترشحات هورمونی تیروئید، از طریق رگ‌های خونی به اندام‌های مختلف بدن می‌روند و سوخت و ساز بدن را تنظیم می‌کنند.

علائم کم کاری تیروئید

زمانی که غده تیروئید کم کار باشد، معمولا علائم و نشانه های زیر در بدن فرد مشاهده می شود:

●       اختلال در سیستم حافظه به دلیل کاهش متابولیسم در مغز

●       کاهش انقباض و ضربان قلب

●      سرگیجه و بی حالی

●       کاهش فشار خون

●       دپرسیون تنفسی و آپنه در اثر کمبود هورمون‌های تیروئیدی در سیستم تنفس

●       افسردگی

●       خشکی پوست

●       ریزش مو

●       تورم صورت به ویژه زبان و پلک

●       تورم پاها و اعضای مختلف بدن

●       خشن شدن صدا

●       کاهش میل جنسی

●       خونریزی مقعد

●       افزایش وزن

●       افزایش حساسیت به سرما

●       سفتی عضلات

●       نامنظم شدن دوره‌های قاعدگی

عوارض کم کاری تیروئید

کم کاری تیروئید، عوارض زیر را به همراه دارد:

ناباروری

پایین بودن سطح هورمون‌های غده تیروئید باعث ایجاد اختلال در سیستم تخمک گذاری بانوان می‌شود.

بیماری گواتر

یکی از رایج‌ترین عوارض کم کاری تیروئید، ملتهب و بزرگ شدن این غده و ابتلا به بیماری گواتر می‌باشد. بیماری گواتر، مشکلات تنفسی را به همراه دارد.

مشکلات گوارشی

از آنجایی که غده تیروئید، وظیفه تنظیم سوخت و ساز بدن را بر عهده دارد، کم کار بودن تیروئید می‌تواند فرایند گوارش را با مشکل مواجه کند.

انواع تست های تیروئیدی

در این قسمت به بررسی و تفسیر تست‌های تیروئیدی می‌پردازیم.

بررسی تست T4

آزمایش T4 یکی از رایج‌ترین آزمایشات یا تست‌های بررسی عملکرد غده تیروئید می‌باشد. این آزمایش با عنوان تیروکسین نیز شناخته می‍‌شود. بخش زیادی از T4 در بدن به پروتئین مربوط می‌شود و بخش کوچکی از آن به شکل هورمون‌های آزاد در بدن وجود دارد.

اگر سطح T4 بالا باشد، غده تیروئید پر کار است. از علائم و نشانه‌های پرکار بودن غده تیروئید می‌توان به اسهال، کاهش وزن، لرزش و اضطراب اشاره کرد.

علت افزایش میزان هورمون T4

دلایل افزایش میزان هورمون T4 در خون که نشان دهنده پرکاری غده تیروئید می‌باشد، عبارتنداز:

●       بیماری گریوز

●       هپاتیت

●       بیماری پلامر

●       بیماری تروفوبلاستیک

●       مصرف بیش از حد ید در رژیم غذایی

●       گواتر مولتی نودولار

●       هایپرپروتئنمی مادرزادی

●       بیماری حاد کبدی

●       پرکار بودن تیروئید اگزوژن

●       بارداری

●       مصرف داروهایی نظیر استروژن‌ها، آمفتامین، متادون، قرص‌های ضد بارداری و کلوفیبرات

علت کاهش میزان هورمون T4

از عوامل موثر بر کاهش میزان هورمون T4 می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

●       کم کار بودن غده تیروئید

●       کمبود ید در رژیم غذایی

●       سیروز کبدی

●       بیماری کوشینگ

●       کاهش پروتئین خون

●       سوء تغذیه

●       وجود برخی از تومورها

●       نارسایی کلیه، هیپوفیز و هیپوتالاموس

●       مصرف داروهایی نظیر پروپرانولول، فنی توئین، استروئیدهای آنابولیک، باربیتورات‌ها، لیتیوم، فورمازوید و اندروژن‌ها

تست بررسی T3

تست T3 زمانی انجام می‌شود که نتایج تست‌های T4 و TSH نشان دهنده پرکاری غده تیروئید باشد. در واقع با استفاده از تست T3 میزان هورمون‌تری دوتیرونین را بررسی می‌کنند.

مقدار نرمال هورمون T3 در خون، 100 تا 200 miu/l می‌باشد. اگر این هورمون در خون بیشتر از 200 miu/l باشد، باعث ایجاد نوعی بیماری به نام گریوز می‌گردد که این بیماری، پرکاری غده تیروئید را به همراه دارد.

علت افزایش  میزان هورمون T3

از عوامل موثر بر افزایش میزان هورمون T3 در خون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

●       افزایش TBG

●       بیماری گریوز

●       بارداری

●       گواتر گره‌ای سمی

●       هپاتیت

●       فلنج دوره‌ای تیروتوکسیک

●       تیروئیدیت حاد

●       مصرف داروهایی نظیر متادون، استروژن‌ها و هروئین

علت کاهش میزان هورمون T3

برخی از دلایل کاهش میزان هورمون T3 عبارتنداز:

●       بیماری‌های کبدی

●       بیماری کوشینگ

●       نارسایی هیپوتالاموس

●       نارسایی هیپوفیز

●       کاهش پروتئین‌های خون

●       وجود برخی تومورها

●       سوء تغذیه

●       کم کاری تیروئید

●       مصرف داروهایی نظیر دگزامتازون، سالیسیلات‌ها و فنی توئین

 تست بررسی TSH

یکی دیگر از تست‌های مربوط به تیروئید، تست هورمون TSH می‌باشد که وظیفه تنظیم و کنترل میزان هورمون‌های سنتز و تیروئیدی را بر عهده دارد. هورمون TSH باعث تحریک غده تیروئید و تولید هورمون‌های T3 و T4 می‌شود.

اگر مقدار این هورمون در خون بالاتر از 2  miu/lباشد، غده تیروئید کم کار است.

علت افزایش میزان هورمون TSH

از دلایل افزایش میزان هورمون تیروئید TSH می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

●       وجود انواع تومور

●       کمبود ید در رژیم غذایی

●       بارداری

●       مصرف داروهایی نظیر متی مازول، لیتیوم، آمیودارون، فنوتیازین، داروهای ضد تیروئید، متوکلوپرامید و هالوپریدین

علت کاهش میزان هورمون TSH

عواملی که سبب کاهش میزان هورمون TSH در خون می شوند، عبارتند از:

●       مصرف بیش از حد ید در رژیم غذایی

●       التهاب تیروئید

●       بیماری گریوز

●       بیماری گواتر سمی (TNG)

●       وجود کیست در غده تیروئید

●       مصرف داروهایی نظیر استروییدها، لوودوپا، کاربامازپین، آسپیرین، دوپامین و هپارین

تست‌های تیروئید در زمان بارداری

عملکرد غده تیروئید در زمان بارداری تحت تاثیر دو هورمون گونادوتروپین کریونی (HCG) و استروژن با اختلال مواجه می‌شود. بنابراین در زمان بارداری باید تست‌های آزمایشگاهی تیروئیدی انجام شود. این تست‌ها متناسب با هفته بارداری تفسیر می‌گردند.

آنتی بادی تیروئید

آنتی بادی‌های تیروئید زمانی ایجاد می‌شوند که غده تیروئید و پروتئین‌های تیروئید مورد هدف سیستم ایمنی بدن قرار گیرند. وجود آنتی بادی تیروئید منجر به اختلال در عملکرد تیروئید، آسیب بافتی و التهابات مزمن تیروئیدی می‌شود.

به منظور تشخیص علت بالابودن آنتی بادی تیروئید آزمایشات زیر انجام می‌شود:

●       آزمایش آنتی بادی تیروگلوبولین (TGAB)

●       آزمایش آنتی بادی تیروئید پراکسیداز یا Anti TPO (TPO)

●       آزمایش آنتی بادی گیزنده هرمون تحریک کننده تیروئید (TSHRAB)

در انتها باید گفت در این مقاله به بررسی تست‌های تیروئیدی و همچنین کم کاری یا پرکاری تیروئید پرداخته‌ایم. امیدواریم با ارائه این مقاله توانسته باشیم اطلاعات مفیدی را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم.

کلینیک تصویربرداری دکتر وهاب آقایی آماده خدمت رسانی در زمینه انجام سونوگرافی، ماموگرافی، نمونه برداری و رادیولوژی می‌باشد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید به پیج اینستاگرام ما مراجعه کنید و یا با ما در تماس باشید.