ماموگرافی، تصویر
برداری از پستان توسط اشعه ایکس است که در تشخیص زودهنگام سرطان‌های پستان نقش
بسیار کلیدی دارد.
این روش برای
ردیابی و تشخیص علت مشکلاتی چون توده، درد یا ترشحات نوک سینه استفاده می‌شود.
ماموگرافی در
افرادی که علائم و شکایت خاصی ندارند نیز می‌تواند جهت غربالگری استفاده شود. این روش تشخیص
سرطان سینه، تومورهای خوش خیم و کیست‌ها را در مراحل اولیه و قبل از اینکه با دست
قابل لمس باشد را امکان پذیر می‌کند.
در طول ماموگرافی،
سینه ها بین دو سطح سفت فشرده می شوند تا بافت پستان پخش شود. سپس یک اشعه ایکس
تصاویر سیاه و سفیدی را می‌گیرد که روی صفحه کامپیوتر نمایش داده می‌شود و توسط یک
متخصص، از نظر علائم سرطان بررسی می‌شود.
ماموگرافی نقش
کلیدی در غربالگری سرطان سینه دارد. این روش می‌تواند
سرطان سینه را قبل از ایجاد علائم و نشانه‌ها تشخیص دهد. مطالعات نشان می‌دهد
که انجام ماموگرافی، می‌تواند خطر مرگ ناشی از سرطان سینه را کاهش دهد.
نکته‌ای که در این
روش وجود دارد این است که ماموگرافی به تنهایی نمی‌تواند ثابت کند که یک ناحیه
غیرطبیعی به صورت حتمی سرطانی است، اما اگر بافت مشکوک باشد، قسمتی از آن برای
بررسی‌های بیشتر (بیوپسی) برداشته می‌شود.
بافت ممکن است با
سوزن یا بیوپسی جراحی باز برداشته شود و زیر میکروسکوپ بررسی شود تا مشخص شود
سرطانی است یا خیر.
روش ماموگرافی حدود
30 سال است که مورد
استفاده قرار می‌گیرد و در 15 سال گذشته پیشرفت‌های فنی، هم تکنیک انجام آن و هم
نتایج را بسیار بهبود بخشیده است.
ماموگرافی سنتی تصاویری دو بعدی از سینه
ایجاد می‌کند. نوع جدیدتری از
ماموگرافی به نام ماموگرافی سه بعدی (توموسنتز سینه) تصاویر سه بعدی از
پستان ایجاد می‌کند. بسیاری از مراکز پزشکی علاوه بر ماموگرافی دو بعدی سنتی برای غربالگری
سرطان سینه، ماموگرافی سه بعدی را نیز ارائه می‌دهند.
امروزه تجهیزات
اختصاصی که فقط برای عکسبرداری با اشعه ایکس پستان استفاده می‌شود، علاوه بر کیفیت
بالا، دوز تشعشع پایینی دارند و خطرات ناشی از این تشعشعات بسیار ناچیز به نظر می‌رسد. توسعه فناوری ماموگرافی دیجیتال، امکان تصویربرداری بهتر از پستان را به
ویژه برای زنان کمتر از 50 سال، افرادی با بافت سینه متراکم و افرادی که در دوران پیش از یائسگی
قرار دارند را فراهم کرده است.
در ماموگرافی
تصاویری با اشعه ایکس از سینه ها تهیه می‌شود که برای تشخیص سرطان و سایر تغییرات
در بافت پستان طراحی شده اند. به گفته موسسه ملی سرطان، ماموگرافی عمدتا به دو
دسته تقسیم بندی می‌شود:
1. ماموگرافی غربالگری: در غربالگری ماموگرافی، یک
تصویر از ناحیه پستان توسط اشعه ایکس تهیه می‌شود. این
روش عمدتا برای تشخیص تغییرات پستان در زنانی که هیچ علامت یا نشانه‌ای از سرطان
سینه ندارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش معمولا 2 عکس از
هر پستان تهیه می‌شود. با استفاده از ماموگرافی می‌توان
توموری را که قابل احساس نیست، تشخیص داد. در این روش هدف اصلی این است
که سرطان در مراحل اولیه که درمان آن ساده‌تر است، تشخیص داده شود.
2. ماموگرافی تشخیصی: در ماموگرافی تشخیصی، تصویری
از ناحیه پستان توسط اشعه ایکش تهیه می‌شود و از آن برای تشخیص تغییرات غیر عادی
پستان مانند توده‌ها، درد، ضخیم شدن یا ترشح نوک پستان استفاده می‌شود. ماموگرافی تشخیصی همچنین،
برای ارزیابی ناهنجاری های شناسایی شده در ماموگرافی غربالگری استفاده می شود. بدون
توجه به سن افراد، این
روش می‌تواند در بررسی تغییرات پستان مناسب باشد.
اشعه ایکس از
پرتوهای انرژی الکترومغناطیسی نامرئی برای تولید تصاویری از بافت‌های داخلی،
استخوان‌ها و اندام‌ها روی فیلم استفاده می‌کند. از اشعه ایکس استاندارد، به دلایل زیادی از جمله تشخیص تومورها یا آسیب‌های
استخوانی نیز استفاده می‌شوند.
اشعه ایکس با
استفاده از تشعشعات خارجی، تصاویری از اندام‌ها و سایر ساختارهای داخلی بدن تهیه
می‌کند. پرتوهای ایکس پس از عبور از ساختارهای بدن، بر روی صفحات مخصوص عبور می
کند (شبیه به فیلم
دوربین) و یک تصویر از نوع "منفی" ایجاد می‌شود؛ یعنی
هرچه ساختار سفت‌تر باشد، روی فیلم سفیدتر ظاهر می‌شود.
ماموگرافی ممکن است
برای غربالگری یا برای تشخیص استفاده شود. زنان بالای 30 سال در صورت داشتن
علائمی مانند توده قابل لمس، ضخیم شدن یا فرورفتگی پوست سینه، ترشح یا تو رفتگی نوک پستان، زخم فرسایشی نوک پستان یا
درد سینه باید تحت ماموگرافی تشخیصی قرار گیرند.
زمانی که معاینه
فیزیکی و شرح حال قطعی نباشد، ممکن است از ماموگرافی برای ارزیابی درد پستان
استفاده شود. زنانی که سینه‌های متراکم، برآمده یا خیلی بزرگ دارند، ممکن است با
ماموگرافی غربالگری شوند، زیرا انجام معاینه فیزیکی می‌تواند دشوار باشد.
زنانی که در معرض
خطر بالای سرطان سینه یا با سابقه سرطان سینه هستند ممکن است به طور معمول با
ماموگرافی غربالگری شوند. همچنین ممکن است دلایل دیگری وجود داشته باشد که درمانگر شما انجام
ماموگرافی را توصیه کند.
کارشناسان و سازمان‌های پزشکی در مورد زمان شروع ماموگرافی معمولی یا دفعات تکرار آنها توافق ندارند. در این مورد لازم
است با درمانگر خود در مورد عوامل خطر، ترجیحات خود، و مزایا و خطرات غربالگری
صحبت کنید. پس از مشورت با
پزشک خود، می‌توانید تصمیم بگیرید که چه برنامه‌ای برای انجام غربالگری ماموگرافی
برای شما مناسب تر است.
خطرات و محدودیت‌های ماموگرافی عبارتند از:
● ماموگرافی
فرد را در معرض پرتوهای ضعیف قرار می‌دهد. با این حال، دوز این پرتوها بسیار کم است و برای اکثر افراد
مزایای ماموگرافی معمولی بیشتر از خطرات ناشی از این مقدار پرتو است.
● پس از
انجام ماموگرافی ممکن است نیاز به انجام آزمایشات بیشتر داشته باشید. اگر مورد غیرمنتظره‌ای در
ماموگرافی شما تشخیص داده شد، ممکن است به آزمایشات و تست‌های دیگری نیاز داشته
باشید. این تست‌ها ممکن است شامل
آزمایش های تصویربرداری مانند اولتراسوند (سونوگرافی) نیاز
داشته باشید. همچنین نمونه برداری (بیوپسی) ممکن
است مورد نیاز باشد که برای آزمایش بیشتر، نمونه از بافت مشکوک برداشته می‌شود. با این حال، لازم به ذکر است
که اکثر یافته‌های کشف شده در ماموگرافی سرطان نيستند.
● ماموگرافی
غربالگری نمی‌تواند همه سرطان‌ها را تشخیص دهد. برخی از سرطان‌هایی که با معاینه فیزیکی شناسایی می‌شوند
ممکن است در ماموگرافی دیده نشوند. اگر
سرطان خیلی کوچک باشد یا در ناحیه‌ای قرار گرفته باشد که مشاهده آن با ماموگرافی
دشوار است، مانند زیر بغل، ممکن است نتیجه ماموگرافی کاذب باشد.
● همه
سرطان‌هایی که با ماموگرافی کشف می‌شوند قابل درمان نیستند. برخی از سرطان‌های سینه تهاجمی هستند، به این معنی که به
سرعت رشد می‌کنند و به سرعت به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابند.
ماموگرافی فرد را
در معرض مقدار کنترل شده‌ای از پرتوها قرار می‌دهد که مقدار آن به ندرت باعث
بیماری می‌شود. طبق یک مطالعه در
سال 2016 در Annals of Internal Medicine،
تخمین زده می‌شود که از هر 100000 زنی که سالانه تحت غربالگری ماموگرافی
قرار می‌گیرند، 125
نفر به سرطان سینه
ناشی از تشعشع مبتلا می‌شوند که از این تعداد 16 نفر (یا 0.00016 درصد) می‌میرند.
انتظار می‌رود که
خطر پرتوهای ناشی از ماموگرافی در افرادی که دوزهای بالاتری از تابش دریافت می‌کنند
و در زنانی که سینه های بزرگ تری دارند بیشتر باشد، زیرا برای مشاهده دقیق تمام
بافت پستان به پرتوهای بیشتری نیاز دارند.
برای زنانی که
ایمپلنت سینه دارند، به ندرت خطر پاره شدن ایمپلنت وجود دارد و مهم است که قبل از
عمل به تکنسین اطلاع دهید که ایمپلنت دارید. همچنین در زنان شیرده و افرادی که در
دوران بارداری هستند، مشورت با پزشک قبل از انجام ماموگرافی ضروری است.
عوارض
ناشی از ماموگرافی در صورتی که در یک مرکز معتبر تصویر برداری انجام شود، بسیار
نادر است. مرکز رادیولوژی و سونوگرافی دکتر وهاب آقایی یکی از
معتبرترین و بهترین مراکز تصویر برداری برای انجام ماموگرافی در تهران محصوب می‌شود.
این
کلینیک با به روزترین دستگاه‌ها و کادر متخصص و مجرب خود، همواره متعهد است با
ارائه خدمات با کیفیت، رضایت مراجعین را جلب کند. برای کسب اطلاعات بیشتر تماس بگیرد.
آزمایش را برای
زمانی برنامه ریزی کنید که سینه‌های شما کمترین حساسیت را داشته باشد. معمولا این حساسیت
مربوط به هفته قبل از شروع قاعدگی است. اغلب یک هفته پس از اتمام قاعدگی زمان مناسبی برای
انجام ماموگرافی می‌باشد.
اگر قبلا ماموگرافی
انجام داده‌اید، تصاویر ماموگرافی قبلی خود را همراه داشته باشید.
اگر برای ماموگرافی
خود به یک مرکز جدید می‌روید، درخواست کنید ماموگرافی‌های قبلی را روی سی دی قرار
دهند. سی دی را در قرار
ملاقات خود همراه داشته باشید تا رادیولوژیست بتواند ماموگرافی‌های گذشته را با
تصاویر جدید شما مقایسه کند.
قبل از ماموگرافی
از اسپری‌های خوشبو کننده زیر بغل (دئودورانت) استفاده نکنید.
از استفاده از
دئودورانت‌ها، ضد تعریق‌ها، پودرها، لوسیون‌ها، کرم‌ها یا عطرها در زیر بغل یا روی
سینه خودداری کنید؛ زیرا ذرات فلزی موجود در پودرها و دئودورانت‌ها می‌توانند در
ماموگرافی شما قابل مشاهده باشند و نتایج را تحت تاثیر قرار دهند.
https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/mammogram/about/pac-20384806
https://www.hopkinsmedicine.org/health/treatment-tests-and-therapies/mammogram-procedure