پولیپ‌های
رحمی(Uterine polyps) جزء توده‌های خوش خیم رحمی هستند. پولیپ رحم به علت رشد بیش از حد سلول‌ها در دیواره داخلی رحم (اندومتر)
ایجاد میشود. پولیپ‌های رحمی از شایع‌ترین دلایل خونریزی‌های غیر طبیعی در زنان
هستند. ما در ادامه این مقاله شما را با انواع پولیپ‌های رحمی، علائم و عوارض آن آشنا میکنیم و روش‌های پیشگیری، تشخیص و درمان آن را به شما معرفی میکنیم.
زمانی که
سلول‌ها در ناحیه دیواره داخلی رحم( آندومتر) به طور غیر طبیعی و بیش از حد رشد
کنند، پولیپ رحم را ایجاد می‌کنند. پولیپ رحم توده‌های کوچک و نرم درون رحمی است که
معمولا 95 درصد آن خوش خیم و قابل درمان است. اگرچه برخی از آنها می‌توانند سرطانی
باشند یا در نهایت به توده‌های سرطانی تبدیل شوند. زنان می‌توانند در رحم خود یک یا
چند پولیپ داشته باشند.
بعضی‌ها
ممکن است پولیپ‌های رحمی را با فیبروم رحم (Uterine fibroids) اشتباه بگیرند. این درحالی است که پولیپ‌های رحمی در
بافت آندومتر ایجاد می‌شنود ولی فیبروم رحم (فیبروئید) در قسمت بافت عضلانی رحم رشد
می‌کنند.
پولیپ رحم زنان به چه شکل است؟
پولیپ‌های آندومتر می‌توانند تکی یا چند تایی
باشند. اندازه آنها گرد یا بیضی شکل است و قطر آنها بین چند میلی متر تا چند سانتی
متر است. آنها معمولاً به همان رنگ قرمز یا قهوه‌ای آندومتر اطراف هستند، اگرچه به
نظر می‌رسد که رنگ قرمز تیره‌تری نسبت به آندومتر دارند.
پولیپ‌ها از بافت متراکم، بافت فیبروز (استروما)،
رگ‌های خونی و فضاهای شبه غده‌ای پوشیده شده با بافت پوششی آندومتر تشکیل شده‌اند.
ممکن است پلیپ‌ها پایه دار یا بدون پایه
باشند. پولیپ‌های پایه دار از قاعده تخت بزرگشان توسط ساقه نازکی (پدیکل) به رحم
وصل می‌شوند. درحالی که پلیپ‌های بدون پایه با یک پایه صاف به دیواره رحم متصل شوند. پولیپ‌های پایه دار نسبت به پولیپ‌های بدون پایه شایع‌تر است.
سن بروز پولیپ رحم
پولیپ‌های
آندومتر معمولاً در زنان 40 تا 50 ساله رخ می‌دهد و در 10٪ از زنان مشاهده میشود. پولیپ‌های رحمی در دختران
مجردی که در سنین جوانی خود هستند، به ندرت دیده میشود. پولیپ‌های رحمی معمولا در
افرادی که در سن یائسگی (Menopause) قرار دارند شایع‌تر است و بعد از یائسگی شیوع ابتلا به
پولیپ رحم کمتر است.
در24-10 در
صد از زنانی که بیوپسی آندومتر یا عمل برداشتن رحم (Hysterectomy) داشته‌اند، پولیپ رحم دیده شده
است. به علت اینکه بعضی از پولیپ‌ها بدون علائم هستند این درصد دقیق نیست.
اکثر پولیپ‌های رحم بدون علامت هستند و بیشتر درحین آزمایشات سونوگرافی و پاپ اسمیر به وجود آن
مشکوک می‌شوند و یا در بیوپسی آندومتر یا سونوگرافی هیستروکوسکومی آنها را تشخیص
می‌دهند. معمولا پولیپ‌های رحمی باعث ایجاد خونریزی‌های واژینال غیرطبیعی یا شدید
میشود. این خونریزی‌ها در 88-64
درصد از افراد مبتلا به پولیپ رحم دیده میشود. پزشکان
به این عارضه اصطلاحا AUBP می‌گویند.
موارد زیر
جزو علائم پولیپ رحم است. در صورت
مشاهده علائم زیر باید فورا به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید:
-
خونریزی نامنظم قاعدگی؛ مثلا داشتن دوره‌های عادت ماهانه با شدت و مدت متفاوت.
- خونریزی بین دوره‌های قاعدگی
- خونریزی واژن بعد از قاعدگی
|
پولیپ‌های رحمی اگر به
موقع درمان نشوند امکان نازایی یا تبدیل آنها به توده های سرطانی وجود دارد. زنانی
که به پولیپ رحم مبتلا می‌شوند معمولا دچار خونریزی‌های غیرطبیعی یا شدید می‌شوند. تخمین زده میشود که در 25٪ از زنانی که خونریزی غیرطبیعی از واژن دارند، پولیپ
رحم دیده شده است.
|
اگر چه علت
اصلی ایجاد پولیپ رحم معلوم نیست، اما برخی از عوامل می‌تواند باعث افزایش ابتلا به
پولیپ رحم شود. در ادامه برخی از این عوامل را بررسی میکنیم.
عواملی
هورومونی
به نظر می‌رسد
عوامل هورمونی در ایجادپولیپ رحم موثرند. پولیپ‌های رحم نسبت به هورمون استروژن
حساس هستند، به عبارت دیگر استروژنی که هر ماه در ضخیم شدن آندومتر نقش دارد، با
رشد پولیپ‌های رحم نیز ارتباط دارد.
چاقی زیاد
در افرادی که میزان
شاخص توده بدنی (BMI) آنها بیشتر از عدد 30 باشد،
افراد چاق محسوب شده و سه برابر افراد با وزن طبیعی در معرض خطر ابتلا به پولیپ
رحم قرار می‌گیرند.
مصرف
تاموکسیفن
در 3-2 درصد از زنانی که بعد از یائسگی قرص
تاموکسیفن مصرف می‌کنند، پولیپ رحم دیده شده است. معمولا پولیپ در این افراد به
تعداد زیاد و در اندازه‌های بزرگ و بیش از 2 سانتی متر است.
دیگر
موارد مستعد کننده
دیگر موارد مستعد کننده پولیپ رحمی فشار خون بالا، سابقه داشتن پولیپ
دهانه رحم، درمان‌های هورمونی و عفونت‌های رحمی هستند.
پولیپ رحم بر حسب مکانی که تشکیل به چند
دسته تقسیم می‌شوند:
-
پولیپ
فوندوس رحم: پولیپی است که در ناحیه فوندوس رحم یا همان
قسمت انتهایی بالای و گرد بدنه رحم است.
- پولیپ
دهانه رحم: پولیپ سرویکس رحم پولیپی است که در دهانه رحم تشکیل میشود
و اغلب عفونت‌های دهانه رحم در ایجاد این نوع از پولیپ‌ها موثر است.
آیا پولیپ رحم خطرناک است؟ در جواب این سوال باید گفت پولیپ‌های
رحم معمولا غیرسرطانی (خوش خیم) هستند، اگر چه بعضی از آنها سرطانی‌اند یا می‌توانند سرطانی شوند.
گاهی پولیپ‌های رحم باعث نازایی زنان می‌شوند و برداشتن آنها توسط عمل جراحی باعث باردار شدن
فرد می‌گردد. همچنین باعث افزایش خطر سقط جنین در زنانی میشود که توسط روش آی وی
اف (IVF) یا لقاح خارج رحمی باردار شده‌اند. اگر
شما نازا هستید و می‌خواهید توسط روش IVF باردار
شوید، پزشک قبل از انتقال جنین (تخم لقاح یافته) به داخل رحم شما، ممکن است با عمل
جراحی پولیپ‌ها را خارج کند.
پزشک معمولاً قادر به دیدن پولیپ
در سرویکس به هنگام معاینه و بازکردن واژن باوسیله ای به نام اسپکلومSpeculum می باشد. در
صورتیکه مشکوک به پولیپ‌های رحمی باشیم، برسی های بیشتری صورت خواهد گرفت. این
بررسی‌ها شامل سونوگرافی رحم یا هیستروسکوپی خواهد بود.
اندازه پولیپ‌های رحم
پولیپ‌ها ممکن است گرد یا بیضی شکل باشند و اندازه آنها از
چند میلیمتر (کوچک تر از دانه کنجد) تا چند سانتی‌متر (به اندازه گردو یا بزرگ تر)
متغیر است. پولیپ‌های کوچک زیر یک سانتی متر، خصوصا زمانی که منفرد باشند، احتمال
پیشرفت زیادی دارند.
این پولیپ‌ها توسط یک
پایه پهن و یا باریک به دیواره رحم می‌چسبند. آنها معمولا در رحم باقی می‌مانند،
اما بعضی اوقات از قسمت باز رحم (گردنه رحم) وارد واژن می‌شوند.
درمان
پولیپ‌ها معمولاً سریع و آسان می‌باشد. پولیپ‌های سرویکس به وسیله جراحی در طی
معاینه توسط اسپکلوم برداشته می‌شوند. درد خفیف و خونریزی مختصر واژینال چند روزی
پس از جراحی ادامه دارد. نمونه‌هایی از بافت پولیپ مورد بررسی میکروسکوپی قرار می‌گیرند و این از آن جهت است که از عدم وجود سلول سرطانی مطمئن شویم. پولیپ رحم پس
از درمان امکان عود مجدد دارد و معمولاً بعداً نیاز به جراحی می‌باشد.
روش‌های
درمان پولیپ‌های رحم که توسط پزشک توصیه میشود عبارتنداز:
مراقبت بدون درمان خاص
پولیپ‌های
کوچک رحم که علائمی هم ندارند، ممکن است خودبخود برطرف شوند. لذا درمان خاصی در
این موارد توسط پزشک توصیه نمی‌شود، مگر اینکه فرد مبتلا در معرض خطر سرطان رحم
قرار بگیرد.
درمان دارویی
برخی داروهای هورمونی باعث کوچک شدن پولیپ‌های
رحم و کاهش علائم ناشی از آن می‌شوند، اما مصرف چنین داروهایی معمولا اثر موقتی
دارد و بعد از قطع مصرف آنها، علائم دوباره بر می‌گردند.
کورتاژ کردن
پزشک توسط یک وسیله بلند فلزی که حلقه‌ای در
انتهای آن است (وسیله کورتاژ کردن) دیواره داخلی رحم را می‌تراشد. با این وسیله می‌توان پولیپ را برداشت، یا از بافت دیواره داخلی رحم نمونه برداری کرد تا آن نمونه
در آزمایشگاه مورد بررسی و آزمایش قرار بگیرد.
ممکن است
پزشک عمل کورتاژ را همراه با وسیله هیستروسکوپ انجام دهد. هیستروسکوپ وسیله‌ای است
که از راه واژن وارد رحم می کنند و پزشک توسط آن دیواره داخلی رحم را روی مانیتور
می‌بیند.
عمل جراحی
در طی هیستروسکوپی می‌توان توسط وسایل خاصی،
پولیپ‌های رحم را خارج کرد. پولیپ‌های خارج شده ممکن است برای بررسی میکروسکوپی به
آزمایشگاه فرستاده شوند تا مشخص شود سرطانی هستند یا نه؟
اگر پولیپ‌های رحم دارای سلول‌های سرطانی باشند، پزشک درباره مراحل بعدی آزمایشات و درمان با
بیمار صحبت خواهد کرد.
|
به ندرت پولیپ‌های رحم
بعد از درمان مجددا بر می‌گردند. اما اگر اینطور شود، بیمار به درمان‌های بیشتری
نیاز پیدا خواهد کرد.
|
هیچ راهی مطمئنی برای جلوگیری از ابتلا به پولیپ رحم
وجود ندارد. با این وجود موارد زیر امکان ابتلا به پولیپ‌های رحمی را کم می‌کند. این
موارد عبارتنداز:
-
استفاده از لباس زیر پنبه‌ای
- انجام معاینات منظم لگن خاصره
سخن پایانی
اکثر پولیپ‌های رحمی
علائمی از خود بروز نمی‌دهند و در صورت
بروز علائم، علائمی همانند سرطان رحم یا اندومتر از خود نشان می‌دهد. به همین دلیل واجب است که در
صورت دیدن این گونه علائم به متخصص زنان مراجعه کنید.
امکان بازگشت پولیپ‌ها بعد از
درمان نادر است اما در صورت بروز لازم است برای درمان آن سریعا اقدام کنید.