اگر هنگام بلند کردن جسم، سرفه، ادرار ،
یا در حین انجام فعالیت‌های دیگر دچار درد یا برآمدگی ناحیه شکم می‌شوید، ممکن است
دچار بیماری فتق باشید.
بیماری فتق در میان مردان و زنان شایع
است، در این بیماری عضو یا بخشی از آن از قسمت ضعیف بافت یا ماهیچه بیرون می زند. در برخی موارد، فتق
می تواند یک توده یا برآمدگی قابل مشاهده در پوست ایجاد کند.
ترمیم فتق، اندام یا ساختار را به جای
اصلی خود باز می گرداند و ناحیه ضعیف شده عضله یا بافت را ثابت می کند. در ادامه به سوالاتی
از قبیل اینکه این بیماری چگونه ایجاد می شود و چه علائمی را از خود بروز می دهد
پاسخ می دهیم. با ما همراه باشید.
بیماری فتق زمانی اتفاق می افتد که یک عضو
یا بافت چربی از طریق یک نقطه ضعیف در عضله اطراف یا بافت همبند به نام فاسیا تحت
فشار قرار می گیرد. رایج ترین انواع این بیماری به شرح زیر هستند:
●
فتق اینگوینال (کشاله
ران داخلی)،
●
فتق برشی (ناشی
از یک برش)،
●
فتق فمورال (کشاله
ران خارجی)،
●
فتق نافی (شکم)،
●
فتق هیاتال (بالای
معده).
بیشتر فتق ها در حفره شکمی، بین قفسه سینه و
باسن رخ می دهد. اکثر فتق ها زندگی فرد را به صورت جدی تهدید نمی کنند، اما به خودی خود
از بین نمی روند. گاهی اوقات ممکن است برای جلوگیری از عوارض خطرناک، نیاز به جراحی باشد.
گروه زیادی از مبتلایان به این بیماری
متوجه بروز این بیماری نمی شوند چرا که این بیماری علائمی ندارد. در بسیاری از موارد
ممکن است این بیماری در حین معالجه فرد برای شناسایی بیماری های دیگر تشخیص داده
می شود. فتق در شکم یا
کشاله ران منجر به ایجاد یک توده یا برآمدگی قابل توجه می شود که ممکن است برآمده
باشد یا هنگام دراز کشیدن ناپدید شود. خندیدن، گریه کردن، سرفه کردن، فشار در حین اجابت
مزاج یا فعالیت بدنی ممکن است باعث نمایان شدن این توده برجسته شود.
دیگر علائم بیماری فتق عبارتند از:
● تورم
یا برآمدگی در کشاله ران یا کیسه بیضه (کیسه ای که حاوی بیضه ها است)
● افزایش
درد در محل برآمدگی
● درد
هنگام بلند شدن
● افزایش
اندازه برآمدگی در طول زمان
● یک
احساس درد مبهم
● احساس
سیری یا علائم انسداد روده
برای تشخیص وضعیت شما، پزشک ابتدا یک
معاینه فیزیکی انجام می دهد. در طول این معاینه او ممکن است برآمدگی در ناحیه شکم
یا کشاله ران شما را احساس کند که هنگام ایستادن، سرفه یا فشار زیاد بزرگتر می شود.
در آقایان، ممکن است پزشک از فرد بخواهد
در حالی که ناحیه اطراف بیضه و کشاله ران را احساس می کند، سرفه کند. در برخی موارد، از
سونوگرافی یا سی تی اسکن برای تشخیص فتق استفاده می شود. برای انجام تصویربرداری به مراکزی مراجعه کنید که
ضمن برخورداری از تجهیزات پیشرفته از دانش خوبی نیز بهره مند باشد. کلینیک تصویربرداری
دکتر وهاب آقائی از آن دسته مراکزی است که از سابقه بسیار خوبی در تشخیص انواع
بیماری فتق برخوردار است. به یاد داشته باشید که شناسایی به موقع کوچکترین
علائم نیز می تواند به درمان سریعتر بیماری کمک کنند.
بیماری فتق بر اثر دلایلی متفاوتی نمود
پیدا می کند. به طور کلی، این
بیماری با فشار بر اندام داخلی یا روده شروع می شود. زمانی فتق ایجاد می شود که این فشار در همان ناحیه
ای که عضله یا بافت ضعیف است، اتفاق بیافتد. برخی از افراد با ماهیچه ها یا بافت های ضعیفی به
دنیا می آیند که به طور کامل رشد نکرده اند. با این حال، بیشتر افراد با بالا رفتن سن و ضعیف
شدن ماهیچه های بدن، در معرض ابتلا به فتق قرار دارند.
حرکت ها و عادت های خاصی نیز می تواند
منجر به ابتلا به این بیماری و بیرون زدن فتق شود. این حرکات شامل موارد زیر می شود:
● برداشتن
اجسام سنگین (مخصوصا بلند کردن آنها به روش اشتباه
و با عضلات ضعیف)
● استفاده
بیش از حد از همان ماهیچه
● فشار
آوردن در هنگام سرفه، عطسه، اسهال یا یبوست
● اضافه
وزن یا تغذیه نامناسب
● استفاده
از تنباکو
انواع
مختلفی از این بیماری شناسایی شده است که در ادامه به تعدادی از رایج‌ترین آن ها
اشاره می‌کنیم.
فتق اینگوینال
فتق اینگوینال(یا مغبنی) شایع ترین نوع فتق است. زمانی رخ می دهد که بافتی مانند بخشی از روده از
طریق یک نقطه ضعیف در عضلات شکم بیرون بزند. برآمدگی ایجاد شده می تواند دردناک باشد، به خصوص
زمانی که سرفه می کنید، خم می شوید یا جسم سنگینی را بلند می کنید. با این حال، بسیاری
از فتق ها درد ایجاد نمی کنند.
آیا
این فتق خطرناک است؟
فتق مغبنی لزوما خطرناک نیست. با این حال، به
خودی خود بهبود نمی یابد و می تواند منجر به عوارض تهدید کننده زندگی شود. پزشک شما احتمالاً
جراحی را برای رفع فتق اینگوینال که دردناک یا بزرگ شده است توصیه می کند. ترمیم فتق
اینگوینال یک روش جراحی رایج است.
علائم
و نشانه های فتق مغبنی
● برآمدگی
در ناحیه دو طرف استخوان شرمگاهی، که در حالت ایستاده آشکارتر می شود، به خصوص اگر
سرفه کنید یا در معرض فشار باشد.
● احساس
سوزش یا درد در برآمدگی
● درد یا
ناراحتی در کشاله ران، به ویژه هنگام خم شدن، سرفه یا بلند کردن بدن
● احساس
سنگینی یا کشیدن در کشاله ران
● ضعف یا
فشار در کشاله ران
عوارض
فتق اینگوینال یا فمورال درمان نشده چیست؟
انسداد (حبس): در این حالت بخشی از روده در کانال اینگوینال گیر
می کند و باعث تهوع، استفراغ، درد معده و احساس یک توده دردناک در کشاله ران می
شود.
خفه کردن: در این حالت قسمتی از روده به گونه ای به دام
افتاده است که جریان خون در آن متوقف می شود. در چنین مواردی، جراحی اورژانسی (در عرض چند ساعت پس
از وقوع) برای جلوگیری از
مرگ بافت ضروری است.
فتق هیاتال
فتق هیاتال اغلب در طی آزمایش یا روشی
برای تعیین علت سوزش سر دل یا درد قفسه سینه یا بالای شکم تشخیص داده می شود. اکثر افراد مبتلا
به فتق هیاتال هیچ علامت یا نشانه ای را تجربه نمی کنند و نیازی به درمان نخواهند
داشت. اگر علائم و نشانه
هایی مانند سوزش سر دل مکرر و رفلاکس اسید معده را تجربه کردید، ممکن است به دارو
یا جراحی نیاز داشته باشید.
فتق هیاتال زمانی اتفاق می افتد که بخشی
از معده از طریق دیافراگم به داخل حفره قفسه سینه وارد شده باشد. دیافراگم ورقه ای
از عضله است که با انقباض و کشیدن هوا به داخل ریه ها به تنفس شما کمک می کند و
اندام های شکم را از اندام های سینه جدا می کند. این نوع بیماری فتق بیشتر در افراد بالای 50 سال دیده می شود. اگر کودکی این
عارضه را داشته باشد، معمولاً ناشی از یک مشکل مادرزادی هنگام تولد است.
فتق هیاتال تقریبا همیشه باعث بیماری
ریفلاکس معده به مری (GERD) می شود. در GERD،
محتویات معده به سمت عقب و به مری نشت می کند و باعث احساس سوزش می شود.
در مورد فتق هیاتال هیچ برآمدگی در خارج
از بدن وجود ندارد. در عوض، چنین علائمی تجربه می شود:
●
سوزش سر دل
●
سوء هاضمه
●
مشکل در بلع
●
برگشت مکرر (برگرداندن
غذا)
● درد
قفسه سینه
فتق ناف
برخلاف اکثر فتق ها که در نوجوانی یا
بزرگسالی ایجاد می شوند، 20 درصد نوزادان با فتق ناف متولد می شوند. فتق ناف زمانی
اتفاق می افتد که بخشی از روده از طریق منفذ ماهیچه های شکم نزدیک ناف برآمده می
شود. فتق ناف شایع و به
طور معمول بی ضرر است.
فتق ناف در نوزادان شایع است، اما می
تواند بزرگسالان را نیز درگیر کند. در یک نوزاد، فتق ناف ممکن است به ویژه هنگامی که
نوزاد گریه می کند مشهود باشد و باعث بیرون زدگی ناف شود. این نشانه ای کلاسیک از ابتلا به بیماری فتق ناف
است.
این نوع بیماری فتق در کودکان اغلب در دو سال
اول زندگی خود به خود بسته می شود، اگرچه برخی از آنها تا سال پنجم یا بیشتر باز
می مانند. فتق های نافی که در
دوران بزرگسالی ظاهر می شوند، بیشتر به ترمیم و جراحی نیاز دارند. فتق ناف در کودکان
معمولا بدون درد است. فتق نافی که در بزرگسالی ظاهر می شود ممکن است
باعث ناراحتی شکمی شود.
فتق شکمی
اگر در ناحیه شکم فتق دارید،
ممکن است یک برآمدگی در امتداد سطح بیرونی شکم ببینید یا احساس کنید. به طور
معمول، بیماران مبتلا به فتق شکمی درد خفیف، یا احساس فشار در محل فتق را توصیف می
کنند. این ناراحتی با هر فعالیتی که به شکم
فشار وارد می کند، بدتر می شود. برخی از بیماران برآمدگی دارند اما
ناراحتی ندارند.
هر کسی ممکن است به فتق شکمی
مبتلا شود، اما کسانی که جراحی شکم انجام داده‌اند در معرض خطر بیشتری هستند. اگر
برشی دیواره شکم را مختل کند، باعث احتمال ایجاد یک فتق، معروف به فتق برش، در
امتداد ناحیه برش می شود چون اسکار هرگز به اندازه بافت اصلی قوی نخواهد بود.
بیماری فتق به خودی خود بهبود نمی یابد. برای ترمیم نقص
دیواره شکم به جراحی نیاز است. اگر فتق عمل نشود چه می شود؟ بهتر است بدانید که
اگر این بیماری درمان نشود، فتق می تواند بزرگتر، یا منجر به عوارض جدی برای
سلامتی شما شود.
خبر خوب این است که جراحی فتق را می توان
به سرعت و با خیال راحت انجام داد و در بیشتر موارد می توانید همان روز جراحی به
خانه بازگردید. بسیاری از ترمیم‌های فتق در حال حاضر با استفاده از جراحی روباتیک انجام
می‌شوند که نتایج بهتر، زمان بهبودی کوتاه‌تر، عفونت کمتر و نیاز کمتر به داروهای
مسکن را فراهم می‌کند.
تنها راه برای درمان موثر بیماری فتق،
جراحی است. اینکه آیا به جراحی
نیاز دارید یا نه بستگی به اندازه فتق و شدت علائم شما دارد.
در برخی موارد، پوشیدن شکم بند ممکن است
به کاهش علائم فتق کمک کند. بنابراین بهتر است برای انتخاب بهترین روش درمانی
توصیه های کادر درمان را جدی بگیرید. ما در مرکز رادیولوژی و سونوگرافی دکتر وهاب آقائی
همواره با در نظر گرفتن علائم بیماری و سابقه پزشکی فرد کادر درمان را در تشخیص
دقیق شدت و نوع بیماری یاری می کنید
منابع:
https://www.healthline.com/health/hernia
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15757-hernia
https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/how-to-tell-if-you-have-a-hernia
https://familydoctor.org/condition/hernia/
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/inguinal-hernia/symptoms-causes/syc-20351547
https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/how-to-tell-if-you-have-a-hernia