سونوگرافی پروستات یک آزمایش است که خروجی آن تصویری سیاه و سفید از بافت پروستات با استفاده از پرتوهای صوتی است. این آزمایش به منظور تشخیص هرگونه ناهنجاری ، سرطان یا مشکلات دیگر پروستات انجام می شود.
این آزمایش یکی از روش های تشخیصی دقیق و بی خطر است که در کمتر از یک ساعت انجام می شود و به پزشک اجازه می دهد ناهنجاری های پروستات را قبل از رسیدن به مرحله خطرناک و غیر قابل درمان تشخیص دهد و اقدامات درمانی را در خصوص آن انجام دهد.
سونوگرافی پروستات برای آزمایش غده پروستات و بافت های اطراف آن در مردان انجام می شود. در صورتی که بیمار شرایط زیر را داشته باشد توصیه می شود:
- سن بیمار بالای چهل سال باشد
- در معاینات فیزیکی رکتال (مقعدی) ناهنجاری و موارد غیر معمول مشاهده شود.
- بیمار در معرض ریسک ابتلا به سرطان پروستات قرار داشته باشد.
برخی از علائمی که ممکن است پزشک را متقاعد به تجویز آزمایش سونوگرافی پروستات کند عبارتند از:
- مشکلات در دفع ادرار
- مشاهده خون در ادرار
- وجود توده ها و بافت های اضافه در اطراف ناحیه مقعد
- نتایج غیر معمول در آزمایشات خون یا ادرار
- کاهش تعداد اسپرم ها در نتیجه آزمایشات باروری در مردان
علاوه بر این ، سونوگرافی پروستات می تواند به دکتر برای برداشتن بافت نمونه، یا بیوپسی از پروستات کمک کند.
برای انجام سونوگرافی پروستات عموماً کار خاصی لازم نیست انجام شود و این آزمایش ظرف مدت کمتر از نیم ساعت در مراکز معتبری که تجهیزات لازم برای انجام این سونوگرافی را دارند انجام می شود. به طور کلی، دستورالعمل های زیر برای کسب نتیجه بهتر از آزمایش سونوگرافی پروستات وجود دارد:
- چند ساعت قبل از انجام آزمایش غذا نخورید. ترجیح بر این است که برای سونوگرافی پروستات ناشتا باشید.
- از داروهای ملین یا شیاف برای پاکسازی روده ها قبل از آزمایش استفاده کنید.
- از مصرف داروهای رقیق کننده خون مانند داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی یا آسپرین تا یک هفته قبل از انجام آزمایش خود داری کنید خصوصاً اگر در طول انجام سونوگرافی، نیاز به نمونه برداری بیوپسی از بافت پروستات باشد.
- ممکن است برای حفظ آرامش در طول انجام سونوگرافی پروستات، پزشکتان داروهای آرام بخش مانند لورازپام تجویز کند.
- ترجیحاً یک همراه با خود به مرکز سونوگرافی ببرید تا در صورت مصرف داروهای آرام بخش بتواند شما را به منزل برساند.
پس از مراجعه به مرکز سونوگرافی ، متخصص رادیولوژی و سونوگرافی از شما می خواهد لباس خود را عوض کنید و گان مخصوص پزشکی بپوشید. سپس، به پشت روی تخت سونوگرافی دراز کشیده و پاهای خود را در موقعیت مناسب قرار می دهید.
برای انجام سونوگرافی ترنس رکتال یا مقعدی (TRUS) ، سونوگرافیست مبدل دستگاه سونوگرافی را با یک لایه لاتکس پوشانده و با کمک ژل مخصوص آن را وارد مقعد می کند و به آرامی در زوایای مختلف حرکت می دهد تا تصویری واضح از بافت پروستات و اطراف آن به دست آید. برای انجام بیوپسی در حین سونوگرافی، یک نیدل به همراه مبدل سونوگرافی وارد مقعد می شود تا نمونه برداری از بافت مورد نظر انجام گیرد.
در طول انجام سونوگرافی ترنس رکتال ممکن است بیمار به دلیل سردی ژل سونوگرافی و ورود مبدل به مقعد اندکی احساس ناراحتی کند که امری طبیعی است. برای کاهش احساس درد و ناراحتی، ممکن است متخصص سونوگرافی از داروهای بی حسی موضعی یا آرام بخش استفاده کند.
پس از انجام سونوگرافی پروستات، ممکن است برای چند روز مقداری از ناحیه مقعد احساس ناراحتی کنید که کاملاً طبیعی است. برای جلوگیری از عفونت، ممکن است پزشک برای شما آنتی بیوتیک تجویز کند. در برخی موارد پزشک یا تکنسین سونوگرافی از شما می خواهد برای دریافت نتیجه سونوگرافی در مرکز بمانید. بسته به اینکه در چه مرکزی آزمایش سونوگرافی پروستات خود را انجام می دهید، نتیجه آزمایش شما می تواند ظرف مدت یک روز الی دو هفته حاضر شود.
انجام تصویر برداری سونوگرافی از پروستات از روش های تصویر برداری که با استفاده از اشعه ایکس انجام می شوند (مانند سی تی اسکن) دقیق تر است زیرا سونوگرافی امکان دریافت تصاویر به صورت لحظه ای و در تمام زوایا را فراهم می کند. علاوه بر این، تصویر برداری سونوگرافی به طور کلی برای تشخیص ناهنجاری ها در بافت های نرم تر و غیر استخوانی دقیق تر از اشعه ایکس است و زمان کمتری برای آماده شدن نتایج نیاز است.
سونوگرافی پروستات یک روش دقیق و مطمئن برای تشخیص ناهنجاری های ناحیه پروستات و مجاری ادراری در مردان است و بدلیل عدم استفاده از پرتوهای رادیو اکتیو هیچ گونه خطر و عوارضی به همراه ندارد. این آزمایش در بسیاری از مراکز سونوگرافی و رادیولوژی در بیمارستان ها و مراکز خصوصی انجام می شود و هزینه به مراتب کمتری از روش های دیگر تصویر برداری مانند سی تی اسکن دارد.
در صورتی که مرکز معتبری برای انجام سونوگرافی پروستات انتخاب کرده باشید، هیچ گونه خطری سلامتی شما را تهدید نمی کند. پیش از مراجعه به مرکز سونوگرافی ، از تمیز بودن تجهیزات، رعایت پروتکل های بهداشتی و تخصص تکنسین های سونوگرافی آن مرکز اطمینان حاصل کنید.
تجربه مقداری درد و ناراحتی ناحیه مقعد تا چند روز پس از انجام سونوگرافی پروستات مقعدی یا رکتال کاملاً طبیعی است و برای تسکین آن می توانید از داروهای مسکن رایج در داروخانه ها مانند استامینوفن و ایبوپروفن استفاده کنید.
در صورتی که نتیجه سونوگرافی پروستات نشان دهنده ناهنجاری و ضایعات غیر معمول در بافت پروستات و نواحی اطراف آن باشد، ممکن است پزشکتان از شما درخواست کند آزمایشات تکمیلی و بیوپسی انجام دهید. در صورت مشاهده هر گونه ناهنجاری، متخصص رادیولوژی و سونوگرافی نتایج شما را به یک متخصص اورولوژی ارجاع می دهد تا اقدامات درمانی مؤثر صورت گیرد.
در صورت مشاهده هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) که به بیماری بزرگ شدن پروستات نیز معروف است، ممکن است پزشک شما برای درمان این بیماری و کنترل رشد بیش از حد پروستات دارو تجویز کند و حتی از روش های جراحی کمتر تهاجمی استفاده کند. هایپرپلازی خوش خیم پروستات معمولاً مشکل خاصی نیست ولی می تواند باعث ایجاد ناراحتی و مشکل در دفع ادرار شود که در سنین بالا آزار دهنده است.
اگر نتایج سونوگرافی پروستات نشان دهنده تغییرات سلولی غیر طبیعی یا وجود تومورها یا توده های حجیم باشد، ممکن است پزشک شما آزمایش آنتی ژن مخصوص پروستات (PSA) را تجویز کند. این آزمایش نشان می دهد که چه میزان از این پروتئین مخصوص در خون شما وجود دارد. آزمایش PSA به منظور تشخیص سرطان پروستات معمولاً در مردان بالای پنجاه سال انجام می شود زیرا این سرطان در سنین جوانی و یا میان سالی به ندرت رخ می دهد.
بالا بودن سطح PSA در خون ممکن است نشان دهنده این باشد که شما به سرطان پروستات مبتلا شده اید. پس از تشخیص قطعی سرطان پروستات، پزشک شما روش های درمانی ترکیبی شامل جراحی، پرتو درمانی و شیمی درمانی را آغاز می کند. البته بالا بودن میزان PSA همیشه به معنای سرطان نیست و گاهی نشان دهنده وجود بیماری های بیخطر و خوش خیم پروستات و مجاری ادراری مردان مانند بزرگ شدن پروستات و عفونت های مجاری ادراری است.
بیماری هایپرپلازی خوش خیم پروستات و سرطان پروستات از مشکلات رایج مردان در سنین بالای پنجاه سالگی هستند. از آنجایی که سرطان پروستات در بسیاری از مواقع در مراحل اولیه علائم خاصی از خود نشان نمی دهد، پیشنهاد می شود در مردان بالا پنجاه سال به صورت دوره ای آزمایشات مربوطه مانند سونوگرافی پروستات انجام شود تا پیش از تشخیص دیر هنگام سرطان پروستات بتوان با رشد و پیشرفت آن مقابله کرد.
منبع
https://www.healthline.com/health/mens-health/prostate-ultrasound