افزایش سن بیماری‌های مختلفی
به دنبال دارد. بزرگ شدن پروستات یکی از مشکلاتی است که با افزایش سن برای آقایان
به وجود می‌آید. البته در برخی موارد بزرگ شدن این عضو مشکلی برای شخص ایجاد نمی‌کند.
اما در بسیاری از موارد ممکن است عوارض جدی‌تری نیز به دنبال داشته باشد. به همین
دلیل این مقاله را به بررسی کامل این مشکل در آقایان اختصاص داده‌ایم.
غده پروستات(prostate) بخشی از سیستم
تولید مثل در مردان است که اندازه و شکل یک گردو را دارد و وزن تقریبی آن حدود سی
گرم است.
پروستات
کجا است؟
غده پروستات در زیر مثانه و
جلوی مجرای مقعد قرار دارد. این غده به دور یک لوله مجرای ادرار که ادرار را از
مثانه به سمت آلت تناسلی مردانه هدایت می‌کند پیچیده شده است.
کار
پروستات چیست؟
وظیفه اصلی پروستات تولید یک
مایع شیری قلیایی سرشار از کلسیم، یون سیترات، یون فسفات و سایر مواد دیگر است
که این مایع در جریان تخلیه مایع منی در هنگام انزال سبب افزایش حجم منی می‌شود.
ویژگی قلیایی مایع تولید شده توسط پروستات نقش مهمی در بارور ساختن تخمک‌ها به
وسیله اسپرم ایفا می‌کند زیرا به دلیل خاصیت اسیدی مجرای ادراری قابلیت بارور سازی
اسپرم‌ها کاهش می‌یابد و در واقع کار مایع تولید شده توسط پروستات خنثی سازی PH مجرای ادرار قبل از انزال و خروج منی است.
درون مایع تولید شده توسط
پروستات آنتی ژن مخصوصی به نام PSA وجود دارد که وظیفه آن جلوگیری از لخته شدن مایع منی می‌باشد. این
آنتی ژن مدت کمی پس از ورود منی به مهبل حالت لخته‌ای آن را از بین می‌برد و این
امر سبب می‌شود اسپرم‌ها بتوانند آزادانه درون رحم شنا کنند.
هایپرپلازی خوش خیم پروستات(Benign prostatic hyperplasia) در واقع همان مشکل شایع مردان در سنین بالا یعنی بزرگ شدن غده پروستات است. با
بزرگ شدن پروستات، بر مجرای ادرار فشار وارد می‌شود و در نتیجه این امر دیواره
مثانه ضخیم می‌شود. با ضخیم شدن دیواره مثانه و فشار بر مجرای ادراری، تخلیه کامل
ادرار در مردان با مشکل مواجه می‌شود و این امر به نوبه خود سبب بسیاری از عارضه‌های مرتبط با مجاری ادراری مانند عفونت در مردان می‌شود.
هایپرپلازی خوش خیم پروستات
یک بیماری بیخطر است و سبب ایجاد سرطان نمی‌شود. اما گاهی این بیماری و سرطان
پروستات ممکن است به طور همزمان رخ دهند. بزرگ شدن پروستات پدیده‌ای شایع در مردان
است و حدود نیمی از مردان در سنین بین 51 تا 60 سالگی با این مشکل مواجه می‌شوند.
بیش از 90 درصد از مردان بالای 80 سال نیز دچار این عارضه می‌شوند.
بزرگ
شدن پروستات چه عارضه‌ای است؟
رشد پروستات، شایع‌ترین مشکل
این عضو برای مردان بالای ۵۰ سال به شمار می‌رود. در سن ۶۰ سالگی، بیش از نیمی از
مردان BPH دارند. طبق انجمن
اورولوژی آمریکا (AUA) در ۸۵ سالگی،
این تعداد به ۹۰٪ می‌رسد. BPH بزرگ شدن خوش خیم (غیر سرطانی) پروستات است که با انسداد مجرای
ادرار باعث بروز مشکل می‌شود. سلول‌های پروستات به تدریج تکثیر می‌شوند و باعث
بزرگ شدن این عضو می‌شوند. بزرگ شدن پروستات مجرای ادرار را تحت فشار قرار می‌دهد،
این مجرا محل خروج منی و ادرار است. با باریک شدن مجرای ادرار، مثانه مجبور می شود
با قدرت بیشتری منقبض شود تا ادرار از بدن عبور کند. به مرور زمان این موضوع باعث
ایجاد مشکل برای مثانه و کلیه‌ها نیز می‌شود.
علائم بزرگ شدن پروستات می‌تواند
شامل موارد زیر باشد:
● جریان ادرار ضعیف یا آهسته
● احساس تخلیه ناقص مثانه
● دشواری در شروع ادرار
● تکرر ادرار
● فوریت ادرار
● بیدار شدن حین خواب شب برای رفتن به
دستشویی
● جریان ادراری که شروع می‌شود و متوقف می‌شود
در صورت داشتن این علائم،
بیمار در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های دستگاه ادراری قرار می‌گیرد. مشکلات جدی
دیگری نیز ممکن است با گذشت زمان ایجاد شوند؛ علائمی که در ادامه بیان می‌کنیم جزو
فوریت‌های پزشکی محسوب می‌شوند.
● سنگ مثانه
● وجود خون در ادرار
● بی اختیاری ادرار
● احتباس حاد ادراری (عدم توانایی در خروج
ادرار)
افراد باید در صورت دچار شدن
به این مشکل بلافاصله به پزشک مراجعه کنند.
وقتی علائم بزرگ شدن غده
پروستات خفیف باشد، شاخص تأثیر BPH کم است (کمتر از 8). در این موارد نیازی به درمان خاصی نیست.
البته این بدان معنا نیست که به روند بزرگ
شدن پروستات بی توجه باشید. با معاینه‌های منظم یک بار در سال یا بیشتر، پزشکان می‌توانند
مشکلات اولیه و علائم بیماری را بیابند. در صورت اقدام به موقع برای درمان حل
مشکلات ساده‌تر خواهد بود.
شاخص BPH می‌تواند اطلاعات مختلفی در مورد بیماری به
متخصصین نشان دهد. اطلاعاتی که از این شاخص به دست می‌آید را در ادامه بیان کرده‌ایم.
● میزان علائم چقدر شدید است
● چه زمانی باید درمان را شروع کرد
● میزان تأثیر علائم در زندگی شخص چقدر است
● آیا بزرگ شدن پروستات باعث انسداد مجرای
ادرار و ایجاد عوارض جدی مانند عدم توانایی در ادرار کردن، خون در ادرار، سنگ
مثانه، نارسایی کلیه یا سایر مشکلات مثانه شده است یا نه
بیشتر مردان ماه‌ها یا حتی
سال‌ها مشکلات پروستات خود را تحمل می‌کنند. سرانجام هنگامی که شرایط برای آن‌ها دشوار می‌شود به پزشک مراجعه می‌کنند. همیشه
بزرگ شدن پروستات علت شب بیداری بدلیل پر بودن مثانه نیست. ممکن است سرطان مثانه،
سنگ کلیه و حتی سرطان پروستات وجود داشته باشد.
پزشکان در مرحله اولیه
مراجعه، برای اطمینان از تشخیص خود، بیمار را به مراکز تصویربرداری و سونوگرافی
ارجاع می‌دهند. رشد پروستات و مشکلات ناشی از آن از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت
است. مدیر بخش اورولوژی در دانشکده پزشکی دانشگاه تگزاس در هوستون در این باره می‌گوید: " پروستات در برخی از افراد رشد بیشتری نسبت به دیگران دارد. برای برخی
از افراد با پروستات بسیار بزرگ نیز مشکلی به وجود نمی‌آید. این یک مسئله کاملاً
فردی است." به همین دلیل بیماران باید مرکز تصویربرداری معتبری را انتخاب
کنند که از بهترین تجهیزات استفاده کند و تشخیص را برای پزشک ساده‌تر کند.
روشهای درمانی بسیاری می‌توانند
علائم این مشکل را درمان کنند. داروها، روشهای درمان سرپایی در مطب دکتر و جراحی
از جمله روشهای مورد استفاده برای درمان این مشکل هستند. انتخاب روش درمان
برای هر بیمار به موارد زیر بستگی دارد:
● نوع علائم و شدت آن‌ها
● سایر شرایط پزشکی
● اندازه غده پروستات
● سن
● سلامت کلی فرد
برای مثال روش درمانی که برای مرد 50 ساله بهتر
است ممکن است برای پیرمرد 80 ساله مطلوب نباشد. یک بیمار مسن ممکن است نیاز به
درمان فوری علائم از طریق دارو یا جراحی داشته باشد، در حالی که یک برای یک مرد
جوان ممکن است روشهای کم تهاجم بهتر باشد. در ادامه اطلاعاتی در مورد روشهای
مختلف ارائه دادیم.
جراحی
طبق نظر انجمن اورولوژی
آمریکا، جراحی اغلب بهترین روش برای حل مشکل بزرگ شدن پروستات است. اما همچنین
خطرات بیشتری نسبت به سایر روشهای درمانی دارد. بنابراین مهم است که گزینه‌ها را
به دقت و با توجه به نظر پزشک خود در نظر بگیرید. درمان بیماران اغلب با داروها
شروع می‌شود و اگر بهبودی حاصل نشود، برای کاهش رشد پروستات، از درمان‌های کم
تهاجمی سرپایی استفاده می‌شود. عوارض احتمالی جراحی شامل بی‌اختیاری ادرار و
مشکلات نعوظ است.
روشهای
درمان کم تهاجم
اگر علائم واقعاً آزار دهنده
باشند یا اگر بیمار دچار عارضه‌ای مانند احتباس ادرار باشد، بهتر است روشهای دیگر
جز دارو درمانی نیز امتحان شود. درمان‌های کم تهاجمی نسبت به جراحی مزایایی
دارند، مانند زمان بهبود سریع و عوارض جانبی محدود‌تر.
چندین روش کم تهاجم برای
درمان بزرگ شدن پروستات وجود دارد که در مطب پزشک انجام می‌شوند. این روش‌ها از
انواع مختلف انرژی گرمایی برای کوچک شدن بخشی از پروستات استفاده می‌کنند و بسیار موثر هستند. یکی از این روش‌ها TUMT (ترموتراپی مایکروویو از راه مجرای ادرار)
است. این روش درمانی انسداد خفیف تا متوسط، تکرر ادرار و فوریت ادرار را کاهش می‌دهد.
البته مشکلات در تخلیه مثانه با این روش اصلاح نمی‌شود. در این روش از مایکروویو
تنظیم شده توسط رایانه برای گرم کردن قسمت‌هایی از پروستات استفاده می‌شود. امواج
مایکروویو باعث از بین رفتن بافت انتخابی استفاده می‌شود. یک سیستم خنک کننده در
حین عمل از دیواره مجرای ادرار محافظت می‌کند. TUMT در مطب پزشک انجام می‌شود و فقط به داروهای
بی حسی موضعی و داروهای ضد درد نیاز دارد.
جمع
بندی
در این مقاله توضیحاتی در
مورد بزرگ شدن پروستات ارائه دادیم. روشهای درمانی مناسب باید با توجه به تشخیص
متخصص اورولوژی انجام شود. اما برای کمک به تشخیص بهتر باید عکس‌برداری‌های لازم را
در مرکزی انجام داد که از بهترین دستگاه‌ها برخوردار باشد. همچنین باید فاکتورهای
بهداشتی مرکز رعایت شود تا بیماران دچار عارضه‌های جدید دیگری نشوند. مرکز عکس‌برداری و سونوگرافی دکتر وهاب آقایی بهترین مرکز تصویربرداری در تهران به شمار
می‌رود. در صورت نیاز به راهنمایی و دریافت زمان سونوگرافی می‌توانید از طریق قسمت
«تماس با ما» در سایت اقدام کنید.