سونوگرافی کبد( Liver Ultrasound ) یکی از بهترین روش‌ها برای تشخیص بیماری‌های مختلف و مشکلات کبد است. این روش تشخیصی
اغلب توسط پزشکان برای بیماران کبدی تجویز میشود. بعد از انجام آن هم رادیولوژیست
بر طبق تصاویری که مشاهده میکند، نتایج سنوگرافی کبد را در پایین یک صفحه برای
پزشک گزارش می‌دهد. خواندن این نتایج برای پزشکان کار راحتی است. زیرا به
اصطلاحاتی که در صفحه تفسیر آزمایش سونوگرافی کبد نوشته میشود، تسلط کامل دارند.
اما خواندن
سونوگرافی کبد و تفسیر نتایج این آزمایش برای بیماران و اطرافیان آنها کار ساده‌ای
نیست. در این مطلب قصد داریم شما را با موضوعاتی نظیر تفسیر نتایج سونوگرافی کبد، درجه بندی کبد چرب در سونوگرافی، معنی گرید در سونوگرافی کبد و اندازه طبیعی کبد در سونوگرافی آشنا کنیم.
سونوگرافی(Ultrasound) یک روش بدون عارضه و بدون درد برای تشخیص برخی از بیماری‌ها و بررسی اندازه طبیعی کبد درسونوگرافی است. در این روش به جای استفاده از اشعه‌های
مضر، از امواج صوتی استفاده میشود. انجام سونوگرافی برای کبد نسبت به سایر روش‌های
تصویربرداری و تشخیصی نسبتاً سریع و ارزان‌تر است. از آنجایی که برخی از بیماری‌های
کبدی از جمله سرطان کبد(liver cancer) در مراحل اولیه بدون علامت هستند، انجام سونوگرافی می‌تواند به پیدا کردن و
شناسایی تومورهای بدخیم و خوشخیم کمک کند.
همچنین اگر
بیماران دچار ضایعات کبدی شده باشند و یا کبد به بیماری‌هایی از جمله کبد چرب (fatty liver) و سیروز کبدی
مبتلا شده باشند، سونوگرافی می‌تواند بهترین روش تشخیصی باشد.
اگر برخی از
علائم بیماری‌های کبدی ظاهر شود، پزشک برای تشخیص دلیل بیماری اقدام به تجویز این
روش تشخیصی میکند. کاهش وزن بی‌دلیل، دردهای شکمی و یا تورم در این ناحیه، احساس
سیری زودرس، حالت تهوع و استفراغ بدون دلیل، ضعف بدن، احساس یک توده قابل لمس در
ناحیه شکم، مشکلات انعقادی، بزرگ شدن کبد و طحال در معاینات فیزیکی از علائم
بیماری کبد خبر می‌دهد. در چنین شرایطی حتما باید سونوگرافی را انجام دهید.
این روش
تشخیصی می‌تواند تصاویری از آناتومی و وجود ناهنجاری‌های کامل را در کبد نشان دهد.
پزشکان برای تمایز بین کیست‌هایی که از مایعات پر شده‌اند و یا توده‌های جامد
بدخیم، به سونوگرافی کبد نیاز پیدا می‌کنند. در نتایج روش تشخیصی سونوگرافی
رادیولوژیست‌ها آنچه را که در تصاویر مشاهده می‌کنند، می‌نویسند.
به طور کلی
بیماری‌های زیر با کمک سونوگرافی کبد مشخص می‌شوند:
وجود توده‌های بدخیم یا کلسیفیکاسیون(Calcification)
وجود توده‌های
توپرحاوی سلول و جریان خونمی تواند
نشانه‌ای از وجود سرطان کبد است. توده‌های متصل (ندول)، کلسیفیکاسیون و یا بافت‌های
نواری شکل می‌توانند نشانه‌ای از وجود توده‌های بدخیم سرطانی باشند. رادیولوژیست
تصویر و توده‌هایی را که در آن دیده میشود، از نظر جریان خون و یا توپر بودن یا
حاوی مایع بودن بررسی میکند.
برخی از توده‌ها
کیستیک و پر از مایعات هستند که به عنوان توده‌های خوشخیم و بی‌خطر شناخته شده‌اند.
سونوگرافی با
کنتراست یکی از جدیدترین روش‌ها برای
تشخیص بیماری‌های کبدی است. در این روش به داخل ورید ماده حاجب تزریق میشود. این
روش به تصویربرداری و قدرت تشخیص رادیولوژیست در توده‌های بدخیم و خوشخیم کمک
زیادی میکند.
یکی دیگر از
کاربردها و دلایل انجام روش سونوگرافی برای کبد، تشخیص برخی از بیماری‌ها از جمله هپاتیت، سیروز کبدی و یا کبد چرب است. برای خواندن جواب
سونوگرافی کبد لازم است با اصطلاحات سونوگرافی کبد آشنا باشید. رادیولوژیست‌ها
برای تشریح بیماری‌های کبد از اصطلاحات خاصی استفاده می‌کنند که عبارتنداز:
استئاتوز(Steatosis):
این اصطلاح به همان بیماری کبد چرب اشاره دارد که با درجه بندی مشخص میشود. در پایان
همین مطلب به درجه بندی کبد چرب در سونوگرافی پرداخته‌ایم.
اکوژنیک یا هایپر
اکوژنیک(Echogenic or hyperechogenic): زمانی که رنگ کبد روشن و طبیعی باشد.
هایپواکوئیک(hypoechoic):
اگر کبد بدون نور و تیره باشد، رادیولوژیست‌ها برای توصیف تصویر آن از این اصطلاح
استفاده می‌کنند. هایپواکوئیک زمانی کاربرد دارد که کبد دچار سیروز یا هپاتیت شده
باشد.
اکوژنیسیته(Echogenicity) یا
توده اکوژن: برای توصیف توده‌هایی که در آن امواج صوتی بیشتری
منعکس میشود و سطح توده روشن‌تر است.
اتساع کبد:
بزرگ شدن غیرطبیعی مجاری صفراوری در کبد و یا در خارج از آن که با هر نوع مایع غیر
طبیعی همراه شده باشد.
کیلوپاسکال:
این اصطلاح در واقع یک واحد اندازه‌گیری چربی کبد است. حدود نرمال آن در یک کبد
سالم بین 2 تا 7 کیلوپاسکال است.
استئاتو هپاتیت
غیر الکلی (NASH):یعنی
اینکه بدون وجود سابقه ای از مصرف الکل، در نمونه برداری کبدی تغییراتی وجود داشته
باشد که در هپاتیت الکلی دیده می شوند.
رادیولوژیست
ها می‌توانند با کمک تصاویری که از این روش تشخیصی بدست می‌آورند، گرید کبد چرب
بیماران را هم تشخیص دهند. در این اختلال تجمع چربی می‌تواند باعث بروز التهاب و
مرگ سلولی و ایجاد بافت اسکار شود و در صورتی که بافت اسکار ایجاد شده درمان نگردد
می‌تواند منجر به فیبروز کبدی شود که در این اختلال جریان خون رسانی به کبد کاهش
پیدا میکند و بافت اسکار تشکیل میشود. عدم درمان فیبروز کبدی باعث بروز سیروز
کبدی، نارسایی کبدی و سرطان کبد خواهد شد.
گرید، 4 شماره و درجه بندی دارد
که هر کدام نشانه سطح خاصی از بیماری کبد چرب است. رادیولوژیست‌ها برای درجه بندی کبد چرب درسونوگرافی،
از اعداد و علائم زیر استفاده می‌کنند:
F0: این عدد در درجه بندی نشان می‌دهد کبد فرد سالم است
و هیچ نشانه‌ای از وجود توده و یا فیبروز یا چربی در آن دیده نمی‌شود.
F1 یا گرید 1 (NASH): ساده‌ترین نوع آن است که دلیل آن خوردن
مواد غذایی ناسالم است. البته این گرید با افزایش فعالیت‌های روزانه و تغذیه سالم
کاملا برطرف می گردد.
F2 یا گرید 2: در این حالت وضعیت بیمار کمی سخت‌تر و
پیچیده‌تر میشود این حالت از کبد چرب، رژیم غذایی خاص خود را نیز دارد.
F3 یا گرید 3: این علامت نشانه
فیبروز شدیدکبد است. این در جهاز کبد چرب به اسکار فیبروز در اطراف سلول‌های
کبد و رگ‌های خونی اشاره دارد. البته میزان آن زیاد نیست و قسمت‌های از کبد برای عملکرد
طبیعی آن سالم است.
F4 یا گرید 4: به سیروز کبدی معروف است، در صورت اقدام
نکردن برای بهبود بیماری پیوند کبد برای فرد احتیاج میشود.
با توجه به
اینکه سونوگرافی برای بررسی چندین نوع بیماری کبدی انجام میشود، تخصص رادیولوژیست
در خواندن تصاویر سونوگرافی اهمیت دارد. البته در این بین شما هم باید قادر به
تفسیر نتایج سونوگرافی کبد باشید. در صورت نیاز به انجام سونوگرافی و الاستوگرافی از
کبد می‌توانید به مرکزتصویربرداری و رادیولوژی دکتر وهاب آقائی مراجعه کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر تماس بگیرید.