جگر یا کبد عضو قهوهای رنگ مایل به قرمز است و بزرگترین غده بدن می باشد. وزن طبیعی کبد انسان 1.44-1.66 کیلوگرم می باشد. محل این اندام در یک چهارم بالایی حفره شکمی بوده، و درست زیر دیافراگم قرار دارد. کبد در سمت راست معده بوده و روی کیسه صفرا قرار گرفته است. کبد یکی از مهمترین اعضای بدن است و دارای نقش حیاتی در زندگی فرد می باشد. تمام خون دستگاه گوارش توسط سیاهرگی به نام ورید پورت جمعآوری شده و وارد کبد میشود در نتیجه تمام مواد غذایی جذب شده از لوله گوارش از کبد عبور میکنند.
وظایف کبد چیست؟
وظیفة اصلی کبد تصفیه هر چیزی است که فرد میخورد. کبد به مقاومت در برابر عفونتها کمک کرده و میکروبها و سایر مواد سمی را از خون خارج می کند یعنی باعث به دام انداختن سموم و تصفیه وتبدیل آنها به مواد بی ضرر می شود و به حفظ سلامت فرد کمک میکند . کبد مسئول ذخیره انرژی برای فعالیت عضلات بوده و نیز مسئول کنترل قند خون ، تنظیم کلسترول ، کنترل چندین هورمون و آنزیم دیگر می باشد. همچنین، این کبد است که متابولیسم داروها را در بدن بر عهده دارد. شرکت در خون سازی (در دوره پیش از تولد) ، فراهم ساختن سریع انرژی در هنگام ضرورت، ذخیره آهن و... از دیگر فعالیتهای کبد است.
کیسه صفرا
کیسه صفرا اندامی است که در سطح تحتانی کبد قرار دارد. وظیفه این کیسه نگهداری مایع زرد رنگ صفرا است. این مایع به هنگام ورود مواد غذایی به معده از کبد ترشح میشود و سپس از طریق مجرایی به کیسه صفرا انتقال مییابد. صفرای تولید شده در کبد در مجاری صفراوی جمع آوری میشود. درون کبد، این مجاری، مجاری صفراوی داخلکبدی نامیده میشوند ، و هنگامی که خارج میشوند آنها را خارجکبدی مینامند. صفرا توسط مجرای مشترک صفرا مستقیما وارد دوازدهه( روده کوچک) میشود و یا توسط مجرای سیستیک موقتا در کیسه صفرا ذخیره میشود. صفرا وظیفه کمک به گوارش و جذب چربیها و دفـع مــواد زاید را بر عهده دارد. کار این مایع ایجاد تغییراتی روی چربیهای غذاست که در دوازدهه انجام میگیرد.
گاهی اوقات انسان به سنگ کیسه صفرا مبتلا میشود که در صورت وخامت بیماری، تحت عمل جراحی قرار میگیرد. هنگام جراحی معمولاً پزشک معالج کیسه صفرا را از بدن خارج میکند. در این صورت پس از گذشت مدتی مجرای صفرا گشاد میشود و کار کیسه صفرا را انجام میدهد.
انسداد مجرای صفراوی توسط سرطان، سنگ کیسه صفرا، یا زخم کیسه صفرا رخ می دهدکه از ورود صفرا به روده جلوگیری میکند و ماده فعال در صفرا (بیلی روبین) به جای حمل و نقل در مجرای صفراوی در خون تجمع مییابد. نتایج این وضعیت زردی است که در آن پوست و چشم از بیلی روبین در خون زرد میشوند. این وضعیت همچنین باعث خارش شدید میشود که ناشی از بیلی روبین در بافتها است. در انواع خاصی از زردی، ادرار به صورت قابل ملاحظهای تیره تر، و مدفوع بسیار روشن تر از حد معمول خواهد شد. اما در حالت عادی بیلی روبین از طریق مدفوع و ادرار دفع خواهد شد و دلیل زردی ادرار نیز همین میباشد. زردی گاهی اوقات توسط سرطان پانکراس، که باعث انسداد مجرای صفرا نیز ایجاد میشود. زیرا مجرای صفراوی در عبور از بخش سرطانی بسته میشود.