کبد چرب چیست؟ انواع، علائم و درمان آن

کبد چرب یکی از بیماری‌های شایع در جهان است، به طوری که حدود  ۲۵ درصد افراد از این بیماری رنج می‌برند.  این بیماری با چاقی، دیابت نوع 2 و سایر اختلالاتی که در برابر انسولین مقاومت نشان می‌دهند، مرتبط است. اگر این مشکل به درستی درمان نشود، می‌تواند به بیماری‌های جدی کبد و سایر مشکلات سلامتی تبدیل شود.  مقاله زیر با هدف بررسی دقیق و کامل این بیماری تالیف شده است. با خواندن مطالب زیر می‌توانید اطلاعات جامعی را درمورد کبد چرب کسب نمایید. اگر کبد چرب ناشی از اضافه وزن و چاقی افراطی باشد و فرد BMI  بالای 40 داشته باشد بهترین گزینه انجام جراحی چاقی نزد یک پزشک و جراح چاقی عضو IFSO است.

کبد چرب چیست و چه عواملی باعث ایجاد آن می‌شوند؟

داشتن مقداری کمی چربی در سلول‌های کبدی طبیعی است، اما اگر تجمع چربی در سلول‌های کبد افزایش پیدا کند و چیزی بیش از 5 درصد باشد این باعث می‌شود تا فرد به بیماری کبد چرب مبتلا شود.

عوامل متعددی ممکن است باعث ایجاد کبد چرب شوند:

• چاقی: چاقی می‌تواند ذخیره چربی کبد را تقویت کند. مطالعات نشان می‌دهند که 30 تا 90 درصد از بزرگسالان چاق از کبد چرب رنج می‌برند. چاقی در دوران کودکی نیز ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.
• چربی اضافی شکم: افرادی که وزن طبیعی دارند ممکن است در صورت داشتن چاقی احشایی دچار کبد چرب شوند. این افراد معمولا چربی زیادی در ناحیه کمر و پهلوها دارند.
• مقاومت به انسولین: مقاومت به انسولین و سطح بالای انسولین ذخیره چربی کبد را در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 و سندرم متابولیک افزایش می‌دهد.
• مصرف زیاد کربوهیدرات‌های تصفیه شده: مصرف مکرر کربوهیدرات‌های تصفیه شده باعث ذخیره چربی در کبد می‌شود، به ویژه هنگامی که مقادیر زیادی از آن توسط افراد دارای اضافه وزن یا مقاوم به انسولین مصرف می‌شود.
• مصرف نوشابه‌های شیرین: نوشابه‌های شیرین مانند نوشیدنی‌های انرژی زا سرشار از فروکتوز هستند، که این نیز باعث تجمع چربی کبد در کودکان و بزرگسالان می‌شود.
• اختلال در سلامت روده: تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که عدم تعادل در باکتری‌های روده و سایر مسائل مربوط به سلامت روده ممکن است باعث ابتلا به این بیماری شود. 

انواع کبد چرب چیست؟

با دانستن انواع کبد چرب و درمان به موقع می‌توان از بروز مشکلات حادتر و بیماری‌های کبدی پیشگیری نمود. در زیر به انواع کبد چرب اشاره شده است:

کبد چرب غیر الکلی ساده (NAFLD )

استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH)

این نوع بسیار جدی‌تر از کبد چرب ساده است. NASH به این معنی است که شما در کبد خود التهاب دارید. التهاب و آسیب سلول‌های کبدی که با NASH اتفاق می‌افتند، می‌توانند باعث مشکلات جدی مانند فیبروز، سیروز و سرطان کبد شوند.  حدود 20 درصد از افراد مبتلا به NAFLD دارای NASH هستند.

کبد چرب الکلی (ALD)  

 بیماری کبد چرب الکلی قابل پیشگیری است. معمولاً وقتی الکل مصرف نکنید، این بیماری بهبود می‌یابد. اگر مصرف الکل همچنان ادامه پیدا کند، ALD می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند.

از انواع بیماری‌های کبد چرب ALD می توان به موارد زیر اشاره کرد:

•         بزرگ شدن کبد:  این همیشه علامتی ایجاد نمی‌کند، اما ممکن است فرد درد یا ناراحتی در سمت راست بالای شکم داشته باشید.
•         هپاتیت الکلی: این بیماری باعث تورم در کبد  می‌شود و علایمی مانند تب، تهوع، استفراغ، درد شکم و زردی (زردی پوست و چشم‌ها ) به همراه دارد.
•         سیروز الکلی: این عارضه با تجمع بافت اسکار در کبد همراه است و می‌تواند علائم مشابهی مانند هپاتیت الکلی ایجاد کند:
•         تجمع مایع در شکم (آسیت)
•         فشار خون بالا در کبد
•         خونریزی در بدن 
•         سردرگمی و تغییر رفتار
•         طحال بزرگ شده
•         نارسایی کبدی، که می‌تواند کشنده باشد.

معمولاً بیماری کبد چرب الکلی در مراحل اولیه قابل درمان است، سپس می‌تواند بدتر شده و به هپاتیت الکلی تبدیل شود. با گذشت زمان نیز ممکن است به سیروز الکلی تبدیل شود.

از دیگر انواع بیماری‌های کبد چرب می‌توان به هموکروماتوز، ویلسون، سندروم ژیلبرت، انواع سرطان‌ها مانند کارسینوم هپاتوسلولار، کلانژیوکارسینوما، اختلال در گردش خون، خونریزی غیر طبیعی، انسفالوپاتی کبدی و افزایش فشار در سیاهرگ پورت یا همان سیاهرگ دروازه‌ای اشاره کرد.

کبد چرب چه علائمی دارد؟

علائم کبد چرب به شکل‌های مختلفی ظاهر می‌شود. اگرچه ممکن است همه آنها با یکدیگر بروز نکنند. این باعث می‌شود تا شما به راحتی متوجه این بیماری نشوید. برخی از علایم این بیماری عبارتند از: 

•         خستگی و ضعف
•         درد خفیف یا پری در ناحیه راست یا مرکز شکم
•         افزایش سطح آنزیم‌های کبدی از جمله AST و ALT
•         افزایش سطح انسولین
•         افزایش سطح تری گلیسیرید

در صورت پیشرفت کبد چرب و تبدیل شدن آن به نوع NASH، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:

• از دست دادن اشتها
• تهوع و استفراغ
• درد متوسط تا شدید شکم
• زرد شدن چشم و پوست

علاوه بر این ممکن است این بیماری علائم ظریفی داشته باشد که در اینصورت کبد چرب در آزمایش خون تشخیص داده می‌شود. NASH معمولاً علائم واضح‌تری مانند درد شکم و احساس ناخوشی دارد. طبق تحقیقات انجام شده بین کبد چرب و ریزش مو نیز ارتباط مستقیمی وجود دارد، زیرا عدم عملکرد صحیح کبد می‌تواند بر سیستم هضم غذا وجذب ویتامین‌های محلول در چربی اثر منفی بگذارد، از آنجا که چگونگی جذب ویتامین‌ها تأثیر مستقیمی بر رشد مو دارد. این می‌تواند در نهایت با ریزش مو همراه باشد. 

این مهم است که به طور منظم برای معاینات استاندارد و آزمایش خون به پزشک مراجعه کنید. اگر کبد چرب در مراحل اولیه تشخیص داده شود به راحتی قابل درمان است.

انواع گرید کبد چرب

کبد چرب بر اساس میزان سرعت و رشد بیماری به چهار دسته اصلی تقسیم بندی شده است:

کبد چرب گرید 1

  این نوع بسیار حاد نیست و می‌توان با رژیم غذایی صحیح آن را کنترل کرد، زیرا تجمع چربی در سطح خارجی کبد بوده و در عملکرد کبد اختلال ایجاد نمی‌کند.

کبد چرب گرید 2

  در این حالت چربی به شکل تری گلیسیرید در سلول‌ها ذخیره می‌شود. این وضعیت بسیار جدی است و مراقبت‌های پزشکی و غذایی برای درمان نیاز دارد. 

کبد چرب گرید 3

  این نوع یک شرایط حاد و بسیار خطرناک قلمداد می‌شود. به طوری که دیواره کبد و بافت‌‌های ای آن را تحت تاثیر قرار داده و می‌‌تواند به سیروز کبدی تبدیل شود. 

کبد چرب گرید 4

  در این نوع فرد دچار سیروز کبدی شده و شانس بسیار کمی برای عملکرد دوباره کبد وجود دارد. زخم شدن و ضعف کبد از مهمترین علائم این بیماری است.

درمان انواع کبد چرب چیست؟

نوع و چگونگی درمان کبد چرب به میزان پیشرفت بیماری بستگی دارد. اگر بیماری در مراحل اولیه باشد رژیم غذایی و پرهیز از مصرف الکل می‌تواند عملکرد کبد را به حالت طبیعی برگرداند. ورزش و پیروی از یک رژیم غذایی سالم در برابر این بیماری از شما محافظت خواهد کرد، زیرا  در حالت کلی هیچ داروی خاصی برای درمان قطعی بیماری کبد چرب وجود ندارد. برخی از انواع دارو برای کبد چرب می‌توانند شرایط بیماری را تا حدی کنترل کنند.

در صورت پیشرفت بیماری و تبدیل شدن آن به سیروز کبدی حاد نیاز به پیوند کبد و جراحی خواهد بود. در این صورت بیمار باید  در لیست انتظار پیوند کبد قرار بگیرید. گاهی نیز ممکن است پیوند از طریق قسمت سالم کبد انجام شود. از آنجا که کبد می‌تواند خود را بازسازی کند، هم قسمت پیوندی و هم قسمت باقی مانده از کبد اهدا کننده قادر به رشد مجدد به اندازه طبیعی خواهند بود.

انواع غذاهای مفید برای کبد چرب

برای از بین بردن کبد چرب چندین کار مهم از جمله کاهش وزن و کاهش مصرف کربوهیدرات‌ها را می‌توانید انجام دهید. مصرف کربوهیدرات‌ها، به ویژه کربوهیدرات‌های تصفیه شده را کاهش دهید. در زیر لیستی از انواع غذاهای مفید برای کبد چرب آورده شده است: 

• چربی‌های غیر اشباع : خوردن غذاهای سرشار از اسیدهای چرب غیر اشباع مانند روغن زیتون، آووکادو و آجیل باعث کاهش چربی کبد  می‌شوند.
• آب پنیر: پروتئین آب پنیر چربی کبد را تا 20 درصد در زنان چاق کاهش می‌دهد. همچنین این ممکن است به کاهش سطح آنزیم‌های کبدی کمک کند.
• چای سبز: آنتی اکسیدان‌های موجود در چای سبز به نام کاتچین به کاهش چربی کبد و التهاب در افراد مبتلا به NAFLD کمک می‌کند.
•  
• قهوه، سبزیجات، ماهی، بلغور جو دوسر، گردو، دانه آفتابگردان، سیر، کلم، چغندر، میوه‌های سرشار از آنتی اکسیدان مانند، لیمو ترش، کشمش، زغال اخته، توت فرنگی، شاتوت، طالبی، پرتقال و… همگی برای سلامت کبد توصیه می‌شوند.

در انتها 

 کلینیک رادیولوژی و سونوگرافی دکتر وهاب آقایی با داشتن بهترین کادر پزشکی بهترین خدمات را به بیماران ارائه می‌دهد. اگر شما علاقه‌مند به کسب اطلاعات بیشتر در مورد روش درمانی کلینیک تصویربرداری دکتر وهاب در خیابان ولیعصر تهران و تیم حاذق این کلینیک هستید؛ با کلینیک تماس بگیرید.

مطلبی که تحت عنوان «کبد چرب چیست؟ انواع، علائم و درمان آن» خواندید، به طور اختصاصی برای وب سایت کلینیک تصویربرداری دکتر وهاب آقایی تهیه شده است و استفاده از آن فقط با ذکر منبع مجاز می‌باشد.

منابع:

https://www.healthline.com/nutrition/fatty-live

https://www.webmd.com/hepatitis/fatty-liver-disease

https://www.icliniq.com/articles/liver-diseases/fatty-liver-symptoms-grades-and-diagnosis

https://www.nhs.uk/conditions/non-alcoholic-fatty-liver-disease/