پروب‌های سونوگرافی(ultrasound probe) یکی از مهم‌ترین ابزارهایی هستند که برای این کار
مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این مقاله قصد داریم توضیحات کاملی در مورد
پروب‌ها ارائه دهیم. همچنین به پرکاربردترین سوالات در مورد پروب‌ها پاسخ خواهیم داد.
پروب های سونوگرافی تا حد زیادی باعث تسهیل سونوگرافی (Ultrasound) می‌شوند. به عنوان مثال در سونوگرافی پستان، پزشک با کشیدن پروب روی پوست ژل زده به راحتی می‌تواند تصاویر را
روی مانیتور مشاهده کند. معاینات با استفاده از پروب‌های سونوگرافی یکی از
ایمن‌ترین روش‌های معاینه هستند.
استفاده از پروب‌های سونوگرافی مرغوب تأثیر به سزایی در کیفیت تصاویر به
دست آمده در سونوگرافی دارد. پروب استفاده شده همچنین باید اندازه مناسبی داشته
باشد. هر یک از انواع
پروب کاربرد مخصوص به خود را دارد که در قسمت بعدی توضیحات کاملی در مورد آن ارائه
می‌دهیم.
ممکن است پروب‌ها برای سونوگرافی تنها روی پوست بدن بیمار کشیده شوند. اما در برخی موارد
نیز پروب‌ها وارد بدن می‌شوند. به عنوان مثال در سونوگرافی پستان(Breast ultrasound)، پروب روی سطح
بدن کشیده می‌شود. اما در سونوی واژینال پروب‌ها باید وارد بدن بیمار شوند.
پروب‌ها با نام مبدل‌های سونوگرافی نیز شناخته می‌شوند. برخی از آن‌ها به
صورت الکتریکی و برخی دیگر به صورت مکانیکی کار می‌کنند. مبدل‌ها، امواج
صوتی را به سمت بدن می‌فرستند. سپس تصاویر دریافت شده را به مانیتور منتقل می‌کنند. پروب‌های مکانیکی
طول عمر کم‌تری دارند و معمولا برای سونوی سه و چهار بعدی استفاده می‌شوند. اندازه آن‌ها
بزرگتر است و کندتر عمل می‌کنند. مبدل‌های الکتریکی طول عمر بیشتری دارند و سریع‌تر
عمل می‌کنند. اما قابلیت ایجاد
تصاویر در زمان واقعی را ندارند.
پروب‌های سونوگرافی با توجه به
فاکتورهای مختلفی دسته‌بندی می‌شوند. به عنوان مثال آن‌ها را می‌توان با توجه
به کریستال‌های پیزالکتریک، پرینتر و فرکانسی که دارند نیز دسته‌بندی کرد. اما به طور کلی سه
نوع پروب وجود دارد که در سونوگرافی بیشترین کاربرد را دارد. سایر نمونه‌ها تنها
در موارد خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از این نمونه‌ها
پروب‌های مدادی است که برای سنجش جریان خون و سرعت امواج صوتی در خون استفاده می‌شود.
در قسمت‌های بعدی سه پروب پر کاربرد در سونوگرافی را بررسی کرده‌ایم.
پروب منحنی
در این نوع پروب‌های سونوگرافی آرایش کریستال‌های پیزوالکتریک به صورت
منحنی است. شکل میدان نیز در
این پروب‌ها به صورت منحنی و کروی دیده می‌شود. این نوع پروب ها
بیشتر برای تصویربرداری‌های عمیق مناسب هستند. به عنوان مثال در
سونوگرافی‌های شکمی از پروب‌های منحنی استفاده می‌شود. البته هرچه تصاویر
عمیق‌تر شوند، فرکانس کاهش پیدا می‌کند و به همین دلیل رزولوشن تصاویر کاهش پیدا
می‌کند. پروب‌های منحنی یا
کانوکس برای بزرگسالان استفاده می‌شوند. برای تصویربرداری‌های شکمی کودکان و
نوزادان از پروب‌های میکرو کانوکس استفاده می‌شود.
پروب خطی
به پروب‌های خطی، عروقی نیز گفته می‌شود. این ابزار فرکانس
بالایی ایجاد می‌کند. به همین دلیل برای تصویربرداری‌های سطحی و عروقی مورد استفاده قرار می‌گیرد. شکل میدان پروب‌های
خطی، مستطیلی است. پروب خطی برای سونوگرافی پستان، تیروئید(Thyroid)، تاندون‌ها و لاپاروسکوپی(Laparoscopy) کاربرد دارد.
پروب فازی
پروب‌های آرایه فازی نسبت به دو نوع قبلی کاربرد کم‌تری دارند. این پروب‌ها میدان
دید وسیعی ایجاد نمی‌کنند. میدان آن‌ها به شکل مثلث است. این پروب‌ها برای
سونوگرافی‌های قلبی و شکمی کاربرد دارند.
اندازه پرینتر هر سه نوع پروب نام برده، به کاربرد و دو بعدی یا سه بعدی
بودن سونوگرافی بستگی دارد.
برخی از افراد تصور می‌کنند که پروب های سونوگرافی دو بعدی و سه بعدی و چهار بعدی تفاوت‌های جامعی
با یکدیگر دارند. اما نوع پروب‌ها یکی است. همانطور که می‌دانید در سونوگرافی دو بعدی، تصویری
صاف از بافت مورد نظر روی مانیتور ایجاد می‌شود. اما در سونوگرافی
سه بعدی، تصویر حجم دارد. به همین دلیل تشخیص عارضه‌ها و موارد مشکوک در
سونوی سه بعدی ساده‌تر است.
پروب‌های مورد استفاده در تصویربرداری دو بعدی در یک آرایه تک بعدی قرار می‌گیرند. سپس به کمک کریستال‌های
پیزوالکتریک موجود در وسیله، تصاویر دریافت شده را به صورت دو بعدی روی مانیتور
نمایش می‌دهند.
تصاویر سونوی دو بعدی در زمان واقعی ایجاد نمی‌شود. این مورد نیز از
دیگر تفاوت‌های میان سونوی دو بعدی و سه بعدی یا سونوی چهار بعدی است.
پروب های سونوگرافی مورد استفاده برای تصویربرداری‌های سه بعدی، معمولا
مکانیکی هستند.
این پروب‌ها ارزان‌تر هستند و قابلیت ایجاد تصاویر پیشرفته‌تر روی
مانیتور را دارند. همانطور که گفته شد این تصاویر نیز در زمان واقعی ایجاد نمی‌شوند.
پروب های سونوگرافی چهار بعدی در آرایه‌های ماتریکس قرار می‌گیرند. میدان آن‌ها هرمی
شکل است. آن‌ها با استفاده
از پالس سونوگرافی، تصاویری در زمان واقعی ایجاد می‌کنند. کاربرد سونوگرافی
چهار بعدی در زنان و زایمان تنها برای اکوکاردیوگرافی قلب جنین است. این نوع سونو
همچنین برای سنجش قلب بزرگسالان نیز استفاده می‌شود.
مبدل‌ها یا پروب های سونوگرافی که طراحی قدیمی دارند، تنها در یک کانال
فعالیت می‌کنند.
آن‌ها روی یک فرکانس خاص تنظیم شده‌اند و امکان تغییر این فرکانس وجود
ندارد. در مقابل مبدل‌های
مدرن به گونه‌ای طراحی شده‌اند که می‌توانند با توجه به عمق مورد نیاز برای
تصویربرداری، فرکانس خود را تغییر دهند. این موضوع در وضوح
تصاویر و تشخیص دقیق‌تر تأثیر بسیاری دارد.
البته باید توجه داشته باشید که مبدل‌های سونوگرافی تنها از امواج صوتی
در فرکانس‌های مختلف پشتیبانی می‌کنند. استفاده از امواج صوتی یکی از مهم‌ترین
علت‌های بی‌ضرر بودن سونوگرافی است.
بله.
کاربرد پروب‌ها دراندازه آن‌ها تأثیر به
سزایی دارد. در قسمت‌های قبلی
اشاره کردیم که مبدل‌های مکانیکی نسبت به نمونه‌های الکتریکی بزرگتر هستند. پروب‌های مورد
استفاده برای سونوگرافی قلب نسبت به سایر پروب‌ها کوچک‌تر هستند. مبدل‌هایی که برای
سونوی شکمی استفاده می‌شوند، پرینتر بزرگ‌تری دارد. پروب‌هایی که برای
سونوی واژینال استفاده می‌شوند نیز کشیده و باریک هستند و پرینتر کوچکی دارند.
پروب‌ها قسمت اصلی دستگاه سونوگرافی محسوب می‌شوند. بنابراین سلامت آن‌ها
در کیفیت تصاویر و تشخیص صحیح اهمیت زیادی دارد. رعایت نکات زیر
توسط پزشکان و بیماران باعث سالم ماندن پروب‌ها می‌شود.
●
سطح
پروب باید بدون آسیب باقی بماند. بنابراین همیشه پیش از
استفاده از ژل مخصوص استفاده کنید. بعد از پایان کار نیز لازم
است سطح پروب ها سونوگرافی را کاملا تمیز کنید.
●
ضربه
زدن و پرتاب کردن پروب باعث وارد شدن آسیب‌های جدی به آن می‌شود.
●
استفاده
از مواد الکلی برای ضد عفونی کردن سر و بدنه پروب‌ها ممنوع است.
همانطور که خواندید پروب‌های سونوگرافی یکی از مهم‌ترین تجهیزات این
دستگاه‌ها هستند. در مرکز سونوگرافی دکتر وهاب آقایی از پیشرفته‌ترین تجهیزات استفاده می‌شود. همچنین سلامت
دستگاه‌ها و ابزارهای مختلفی چون پروب‌ها تحت نظارت ایشان قرار می‌گیرد. به همین دلیل نتایج
و تشخیص‌های به دست آمده در این مرکز واقع در تهران دقت بالایی دارند و با کم‌ترین میزان خطا
انجام می‌شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر تماس بگیرید.