سونوگرافی رکتال یا مقعدی یکی از روش های غیر تهاجمی و بیخطر تشخیص بیماری ها و ناهنجاری های ناحیه مقعد و روده بزرگ است. در این آزمایش یک لوله قابل انعطاف از طریق سری مخصوص سونوگرافی وارد مقعد می شود و از این ناحیه تصویربرداری انجام می دهد. مبدل سونوگرافی قطری به اندازه یک انگشت دارد و پس از دریافت امواج صوتی منعکس شده از سطح بافت های مقعد ، این امواج را به یک کامپیوتر ارسال می کند تا اطلاعات پردازش شده و نتایج به صورت تصاویر سیاه و سفید حاصل شوند.
ممکن است متخصص سونوگرافی از یک مبدل مخصوص داپلر روی مبدل اصلی سونوگرافی استفاده کند. در این حالت، صدای امواج خارج شده از مبدل شنیده می شود. سونوگرافی داپلر برای ارزیابی میزان گردش خود در ناحیه مقعد انجام می شود. در صورتی که از مبدل سونوگرافی داپلر صدایی خارج نشود ، ممکن است بیمار در رگ های خونی ناحیه مقعد دچار انسداد باشد.
کاربردهای سونوگرافی رکتال یا مقعدی عبارتند از:
- چک کردن اندازه، موقعیت قرارگیری و شکل غده پروستات و ساختارهای نزدیک به آن در مردان
- ارزیابی احتمال وجود توده های سرطانی و یا سایر بیماری های مرتبط با پروستات
- تشخیص و نظارت بر روند درمان سرطان مقعد و یا پولیپ مقعد
- هدایت دقیق سوزن بیوپسی به محل توده سرطانی مقعد یا پروستات جهت نمونه برداری آزمایشگاهی
- کمک به قرار دادن دانه های رادیواکتیو برای درمان سرطان پروستات
- سنجش میزان گردش خون در پروستات و بافت های مجاور آن
سونوگرافی هیچ گونه ریسک تابش اشعه های رادیواکتیوی به همراه ندارد. اغلب افراد در حین انجام آزمایش از قرار گرفتن مبدل در مقعد خود کمی احساس ناراحتی می کنند. در صورتی که نسبت به لاتکس حساسیت دارید این موضوع را با متخصص سونوگرافی در میان بگذارید زیرا برای قرار دادن مبدل سونوگرافی در مقعد روی آن را با روکشی از جنس لاتکس می پوشانند.
بسته به شرایط خاص بیمار ممکن است انجام سونوگرافی رکتال عوارضی به همراه داشته باشد. در نتیجه قبل از انجام این آزمایش، از در جریان بودن پزشک خود نسبت به سوابق پزشکی و بیماری خود مطمئن شوید. سونوگرافی رکتال می تواند در موارد بسیار نادر سبب آسیب به مقعد ، کولون و خونریزی شود.
- سعی کنید در موعد مقرر در مرکز سونوگرافی حاضر باشید و یک همراه با خود داشته باشید.
- ممکن است از شما خواسته شود از مصرف داروهای ضد انعقاد خون مانند آسپیرین حدود یک هفته قبل از تصویربرداری خودداری کنید.
- معمولاً برای انجام سونوگرافی رکتال نیازی به نخوردن مایعات و غذا نیست.
- ممکن است برای حفظ آرامش شما در حین تصویربرداری ، به شما یک مسکن یا داروی بی حسی موضعی تجویز شود.
سونوگرافی رکتال در بیمارستان یا مراکز خصوصی یا دولتی سونوگرافی و رادیولوژی انجام می شود. روش انجام این تست ممکن است بسته به شرایط بیمار و ترجیح متخصص سونوگرافی متفاوت باشد اما به طور کلی ، سونوگرافی رکتال طی فرایند زیر انجام می شود:
- پس از حضور در اتاق سونوگرافی بیمار خود را با گان مخصوص بیمارستانی تعویض می کند.
- از بیمار خواسته می شود جواهرات و زیورآلات و کلیه اجسام فلزی را از خود دور کند.
- پس از آن بیمار روی تخت مخصوص سونوگرافی به پهلو دراز کشیده و پاهای خود را به سمت شکم جمع می کند.
- متخصص سونوگرافی پس از قراردادن روکش لاتکس روی مبدل سونوگرافی و مالیدن ژل مخصوص روی آن، مبدل سونوگرافی را وارد مقعد بیمار می کند.
- متخصص سونوگرافی مبدل سونوگرافی را در جهات مختلف درون مقعد بیمار حرکت می دهد تا کلیه بخش های ناحیه مقعد، پروستات و سایر بافت های مجاور تحت پوشش تصویربرداری قرار گیرند.
- در صورتی که متخصص سونوگرافی بخواهد جریان خون را در ناحیه مورد نظر ارزیابی کند، از مبدل سونوگرافی داپلر استفاده می کند.
- پس از پایان سونوگرافی، متخصص مبدل را از مقعد بیمار خارج می کند.
انجام سونوگرافی رکتال ممکن است به دلیل قرار گرفتن در وضعیت ثابت کمی احساس ناراحتی در بیمار ایجاد کند. متخصص سونوگرافی برای کاهش این ناراحتی سعی می کند آزمایش را در کوتاه ترین زمان ممکن انجام دهد. پس از انجام سونوگرافی مقعد نیازی به انجام مراقبت های خاصی نیست و بیمار می تواند رژیم غذایی عادی و فعالیت های روزانه خود را پیگیری کند.
یکی از کاربردهای سونوگرافی رکتال، تشخیص و طبقه بندی سرطان رکتال یا مقعد است. سرطان رکتال یکی از شایع ترین سرطان ها در دنیاست و سالانه حدود چهل هزار نفر در ایالات متحده به این سرطان دچار می شوند. نزدیک به پنجاه در صد از موارد مبتلا به این سرطان از نوع استیج دو و سه ، احتمال بازگشت سرطان را دارند و این امر باعث شده است که سرطان رکتال در دسته سرطان های بازگشت پذیر قرار گیرد. یکی دیگر از چالش های درمان این سرطان، محدودیت فضای جراحی به دلیل تنگی کانال های استخوان لگن است.
سونوگرافی رکتال یا اندورکتال یکی از روش های رایج و مؤثر در تشخیص و ارزیابی میزان پیشرفت سرطان رکتال است. این آزمایش در صورتی که به درستی انجام شود ، می تواند با دقت زیادی اندازه، محیط و فاصله تومور از سایر بافت های مجاور مانند کانال مقعد را اندازه بگیرد.
در سونوگرافی رکتال، تومورها به شکل لایه های هیپواکو (بافت ضخیم و جامد) نشان داده می شوند و بر اساس میزان تهاجم به دیواره رکتال، و بر اساس مقیاس TNM دسته بندی می شوند. مقیاس TNM مخفف کلمه های زیر است:
- T که مخفف کلمه Tumor است.
- N که مخفف کلمه Node یا گره های لنفاوی است.
- و M که مخفف کلمه Metastasis است و به معنای متاستازیک بودن تومور است.
سونوگرافی رکتال یا معقدی یکی از روش های اصلی تصویر برداری به منظور تشخیص ناهنجاری های ناحیه مقعد و پروستات در مردان است. انجام این روش کاملاً بیخطر است و می تواند به دفعات مکرر انجام شود. این آزمایش در مرکز رادیولوژی و سونوگرافی دکتر وهاب آقایی و با استفاده از آخرین تجهیزات به روز دنیا انجام می شود. متخصصین سونوگرافی رکتال و ترنس رکتال در این کلینیک با سال ها تجربه در انجام این آزمایش، نتایج سونوگرافی را به خوبی تفسیر کرده و به منظور انجام اقدامات درمانی مناسب به تیم درمانی شما ارجاع می دهند.
منابع
http://www.colonrectal.org/services.cfm/sid:6695/Rectal_Ultrasound/index.html