تخمدان ها دو غده تخم مرغی شکل هستند که در دو طرف رحم قرار گرفته‌اند و از طریق لوله فالوپ به رحم متصل هستند.
|
آنچه در ادامه درباره تخمدان ها می خوانید:
|
تخمدان ها حاوی تخمک‌های نارس هستند که پس از رشد به تخمک بالغ تبدیل می‌شوند و توانایی لقاح را کسب می‌کنند. در هر قاعدگی اغلب یک تخمک از یک تخمدان آزاد می‌گردد و اگر هیچ کدام از سلولهای اسپرم نتوانند خود را به تخمک برساند پس از مدتی تخمک توانایی لقاح خود را از دست می‌دهد. در ضمن آزاد سازی تخمکها از سن بلوغ آغاز شده و تا زمان یائسگی ادامه پیدا میکند.
تخمدانها همچنین هـورمون‌های جنسی زنانه یعنی پروژسترون و استروژن را می‌سازند که چرخه قاعدگی را تنظیم می‌کنند. استروژن همچنین باعث ایجاد برخی از مشخصات جنسی زنانه از جمله بزرگ شدن پستان ها می‌شود.
تخمدانها بیضوی شکل به طول تقریبی سه سانتیمتر هستند که در داخل لگن قرار دارند وبا لیگامانهایی در جای خود تثبیت شده‌اند و با لوله‌های فالوپ به رحم راه دارند.
دختران تازه متولد حدود ۱۵۰٬۰۰۰ تخمک نارس ذخیره شده دارند که قبل از تولد در تخمدانهای آنها جای گرفته است. تخمکها در تخمدانها ذخیره می‌شوند و تا هنگام افزایش سطوح هورمونهای جنسی زنانه در سن بلوغ که موجب شروع سیکل قاعدگی می‌شوند، شروع به رشد و تکامل نمی‌نمایند. هر ماه یک تخمک به مدت ۱۴ روز در فولیکول خودش رشد نموده و رسیده می‌شود، سپس فولیکول پاره شده و تخمک آزاد شده از تخمدان به سمت لوله‌های رحم حرکت میکند که این پدیده تخمک گذاری نامیده می‌شود.
کیستهای تخمدان ساکهایی حاوی مایع هستند که درون تخمدان یا روی آن رشد می‌کنند. انواع مختلفی از کیستهای تخمدان وجود دارد که شایعترین آن کیستهای فولیکولی است که در یکی از فولیکولهای تولیدکننده تخمک ایجاد می‌شود. کیستهای ساده (فولیکولی) با رشد قسمتی از تخمدان و تجمع مایع داخل آن مشخص می‌شوند، اندازه آنها معمولاً بالای ۳ سانتیمتر است و نباید با فولیکول تخمک که در زمان تخمک‌گذاری گاهی حتی به اندازه ۲۵ میلی‌متر می‌رسد، اشتباه شوند. بیشتر این کیست‌ها خودبه خود یا با مصرف قرص‌های پیشگیری از بارداری در خلال ۶ تا ۸ هفته از بین می‌روند و اغلب موجب بروز مشکلی نمی‌شوند البته گاه موجب درد شکمی می‌شوند.
کیستهای مرکب با حضور تیغه یا سپتوم در داخل کیست در سونوگرافی مشخص می‌شوند که آنها را به حفره‌های متعدد تقسیم میکند؛ به طوری که کیست چند حفره‌ای ایجاد می‌شود.
سرطان تخمدان به علت تغییرات بدخیم سلولهای تخمدان ایجاد می‌شود ودومین سرطان شایع دستگاه تناسلی زنان و هفتمین سرطان زنان می‌باشد. خطر مرگ و میر این بیماری از سایر سرطان‌های دستگاه تناسلی بیشتر است. در ۸۰٪ موارد این نوع سرطان بعد از ۴۰ سالگی بروز میکند.
هیپوگنادیسم:ترشح کمتر از حد طبیعی تخمدان ها که ممکن است به علت تشکیل ناقص تخمدان ها، فقدان تخمدان ها، یا اختلالات ناشی از فقدان آنزیم ایجاد شود.
برای اینکه استروژن ها بتوانند چرخه جنسی ریتمیک را به وجود آورند مقدارشان باید از یک حد مشخص بالاتر باشد. در نتیجه در هیپوگنادیسم یا حتی زمانی که غدد جنسی به دلیل عوامل دیگری همچون هیپوتیروییدی، مقدار استروژن کمی تولید می کنند، چرخه تخمدانی اغلب به صورت طبیعی اتفاق نمی‌افتد. بلکه ممکن است چندین ماه بین دوره های قاعدگی فاصله بیفتد یا اینکه خون ریزی قاعدگی به طور کامل متوقف شود ( آمنوره ).
افزایش ترشحات تخمدانی: ترشح فوق العاده زیاد هورمون های تخمدانی از نظر بالینی نادر است زیرا افزایش ترشح استروژن، تولید گونادوتروپین ها را از هیپوفیز کم میکند. در نتیجه افزایش هورمون های زنانه معمولاً تنهازمانی در بالین دیده می شود که یک تومور زنانه ساز در فرد به وجود آمده باشد. به ندرت ممکن است تومور سلول های گرانولوزا در تخمدان ایجاد شود که اغلب پس از یائسگی رخ می دهد. تا پیش از آن این تومورها مقادیر فراوانی استروژن ترشح می کنند که باعث اثرات استروژنیک معمول از جمله هیپرتروفی اندومتر و خون ریزی نامنظم از اندومتر می شوند. در واقع خونریزی غالباً اولین و تنها نشانه وجود این تومور می باشد.