همه آنچه که باید درباره ویتامین D (دی) بدانیم

ویتامین D از انواع ویتامین‌های محلول در چربی است. خوراکی‌های کمی وجود دارند که غنی از این ویتامین باشند. بیشتر افراد این ویتامین را از طریق نور آفتاب و مکمل‌های تقویت سلامت پوست به دست می‌آورند. این ویتامین در رشد سلول‌های بدن نقش موثری دارد و با تنظیم بیان ژن، به رشد و نمو سلول‌ها کمک می‌کند.

ویتامین D از طریق افزایش جذب فسفر و کلسیم از روده و کاهش دفع از کلیه‌ها می‌تواند به رشد و نمو استخوان‌ها و استحکام آنها کمک نماید. این ویتامین همچنین نقش موثری در ایمنی بدن و نیز بهبود عملکرد غده تیروئید(thyroid gland) ایفا می‌کند. نیاز روزانه بدن برای این ویتامین برای هر فرد بالغ حداقل 10 میکروگرم و حداکثر 2000 واحد در روز می‌باشد.

منبع اصلی ویتامین D نور خورشید است. حداقل 15 دقیقه قرار دادن پوست در معرض نور خورشید به طور مستقیم، می‌تواند نیاز روزانه بدن را تامین نماید.

ویتامین D در چیست؟ چگونه می‌توان به منابع این ویتامین ارزشمند دسترسی پیدا کرد؟ همان طور که گفته شد نور خورشید منبع اصلی دریافت ویتامین D است، اما این ویتامین را می‌توان از طریق مواد غذایی نیز جذب کرد. مهم‌ترین منابع غذایی دریافت ویتامینD  در ماهی‌های چرب و روغن جگر ماهی است. تخم مرغ نیز حاوی ویتامین D است، اما میزان ویتامین آن کمتر از دو مورد قبلی است. شیر غنی شده با ویتامین دی نیز یک منبع مهم دیگر از این ماده ارزشمند است که امروزه در اکثر فروشگاه‌های مواد غذایی یافت می‌شود. در کل منابع دریافت ویتامین دی به صورت گیاهی، حیوانی، مکمل و قرص می‌باشد.

انواع غلات، میوه ها و سبزیجات مانند کلم بروکلی

انواع کره، پنیر و لبنیات، روغن کبد ماهی، زرده تخم مرغ، ماهی قزل‌آلا ساردین، ماهی تن وجگر گوساله

انواع مکمل‌ها که به صورت قرص، شربت و پودر عرضه می‌شوند. برای تامین ویتامین دی در صورتی که دسترسی به مواد غذایی ذکر شده کم باشد، می‌‌توان از این مکمل‌ها استفاده کرد. جهت مشاهده قیمت قرص ویتامین D و دیگر مکمل‌ها می توان به وب سایت ها و فروشگاه های معتبر پزشکی مراجعه کرد.

انواع ویتامین دی به شکل ویتامین D1، D2، D3، D4، D5، D6 و D7 دسته بندی می‌شوند. اما یکی از مهمترین انواع این ویتامین، ویتامین D3 است. ویتامین D2 و ویتامینD6 در جایگاه بعدی قرار دارند. اما چه تفاوتی بین مهمترین انواع ویتامین D وجود دارد؟ ویتامین D3 چیست؟ در ادامه به این سوالات پاسخ داده داده می شود.

انواع ویتامین در نوع سنتز،تاثیر آنها در بدن، منابع، میزان ماندگاری، اثربخشی و چگونگی جذب در بدن متفاوت هستند.به عنوان مثال ویتامین D3 قرار گرفتن در معرض نور خورشید در بدن تولید می‌شود در حالی که تولید ویتامین د ارتباطی به نور خورشید ندارد و سنتز این ویتامین در بدن اتفاق نخواهد افتاد مهمترین منابع ویتامین D2 از گیاهان و قارچ‌ها است، در حالی که ویتامین D3 را می‌توان از محصولات حیوانی کسب کرد.

دوزهای بالای ویتامین D3 نسبت به ویتامین D2 جذب بالاتری دارند، برای مدت طولانی‌تری در بدن باقی می‌مانند و در برابر شرایط محیطی مقاومت بیشتری دارند ماندگاری ویتامین D3 باعث شده تا سروم 25OHD افزایش پیدا کرده و در نتیجه جذب کلسیم بهتر شود این امر در نهایت باعث استحکام استخوان‌ها و کاهش ابتلا به پوکی استخوان خواهد شد.

ویتامین D3 که با نام کله کلسیفرول(Calcitriol head) نیز شناخته می‌شود، یک زیر مجموعه از خانواده ویتامین D است. تولید ویتامین D3 به موقعیت جغرافیایی، آب و هوایی، سن، چگونگی استفاده از کرم‌های ضدآفتاب و رنگ پوست تا حد زیادی بستگی دارد. دریافت این ویتامین به همراه کلسیم قدرت و هماهنگی عضلات را افزایش می‌دهد و از بروز برخی مشکلات مربوط به استخوان در سنین بالا جلوگیری می‌کند. همچنین مصرف این ویتامین این باعث می‌شود تا از بیماری‌هایی مانند راشیتیسم استئومالاسی(Rheumatism Osteomalacia) و پوکی استخوان(Osteoporosis)پیشگیری شود. از طرفی ویتامین D3 نقش مهمی در سلامت مغز و جلوگیری از آلزایمر دارد.

ویتامین D3 را کی بخوریم؟ سوالی که ممکن است برای شما پیش آمده باشد. بهترین زمان مصرف ویتامین D بعد از غذا باید باشد. این باعث می‌شود تا ویتامین سریع‌تر جذب بدن شود، اما ممکن است همراه یا بدون غذا نیز توسط پزشک تجویز شود. آلفاکلسیدول(Alphacalcidol) معمولا با غذا مصرف می‌شود. همه راهنمایی‌های موجود بر روی بسته بندی محصول را دنبال کنید. اگر سوالی دارید، از پزشک یا داروساز خود بپرسید. اگر پزشک این دارو را تجویز کرده است، طبق دستور پزشک آن را مصرف کنید. دوز شما بر اساس وضعیت پزشکی، میزان قرار گرفتن در معرض نور خورشید، رژیم غذایی، سن و پاسخ به درمان تعیین می‌شود.

اگر از شکل مایع این دارو به صورت شربت استفاده می‌کنید، دوز دارو را با استفاده از پیمانه اندازه گیری یاقاشق مخصوص اندازه‌گیری کنید. از قاشق خانگی استفاده نکنید زیرا ممکن است دوز مناسب را دریافت نکنید.

اگر قرص ویتامین D  جویدنی مصرف می‌کنید، قبل از قورت دادن دارو را کاملا بجوید و آن را کامل قورت ندهید.

اگر از قرص‌هایی استفاده می‌کنید که به سرعت حل می‌‌شوند، قبل از دست زدن به دارو، دست‌های خود را خشک کنید. هر دوز را روی زبان بگذارید، اجازه دهید کاملا حل شود و سپس آن را با بزاق یا آب ببلعید. لازم نیست این نوع دارو را با آب مصرف کنید.

80 درصد ایرانیان به دلیل نوع پوشش خود، دچار کمبود ویتامین D  هستند. انواع قرص‌های مکمل و آمپول ویتامین برای جبران این ویتامین تجویز می‌شوند. فراموش نکنید که تجویز فقط باید با تشخیص پزشک مجرب انجام شود. از مهم‌ترین عوارض کمبود این ویتامین در بدن می‌توان به پوکی استخوان اشاره کرد. کمبود ویتامین D در کودکان می‌تواند منجر به راشیتیسم شود. فراموش نکنید برای تشخیص صحیح پوکی استخوان باید به یک کلینیک تصویر برداری معتبر و پیشرفته مانند کلینیک تصویر برداری دکتر وهاب آقایی در خیابان ولیعصر مراجعه کنید.

کلینیک دکتر وهاب آقایی با کادری متخصص و بهره‌گیری از مجهزترین امکانات آماده خدمت رسانی به شما عزیزان است. برای با تعیین وقت قبلی با ما تماس بگیرید. 

این ویتامین در پیشگیری از سرطان بسیار موثر است. همچنین از ویتامین D برای درمان بیماری‌های قلبی، ام اس، فشار خون بالا، آسم، آرتریت روماتوئید، سندرم پیش از قاعدگی (premenstrual syndrome) استفاده می‌شود. از دیگر کاربردهای درمانی این ویتامین می‌توان به نقش آن در بهبود بیماری‌های پوستی اشاره کرد. پزشکان برای درمان بیماری‌هایی همچون سل پوستی (lupus)، تصلب پوست (scleroderma) نیز از این ویتامین استفاده می‌کنند.

اگر داروهای استروئیدی(Corticosteroid) مصرف می‌نمایید، هنگام استفاده از این ویتامین حتما با پزشک خود مشورت کنید. مصرف داروهای دیورتیک (ادرار آور) می‌توانند در جذب این ویتامین اختلال به وجود آورند. بنا بر تحقیقات بین المللی مصرف مجاز ویتامین D حداقل روزانه 400 واحد است. برخی داروها ( تسکین کننده‍‌های اسید صفراوی مانند کلستیرامین، کلستیپول، روغن معدنی، اورلیستات ) می‌توانند جذب ویتامین D را کاهش دهند. سعی کنید این داروها را تا حد امکان با فاصله بیشتری از دوزهای ویتامین D خود مصرف کنید (حداقل با فاصله 2 ساعت یا بیشتر). اگر از این داروها نیز استفاده می‌‌کنید، همچنین بهتر است مصرف ویتامین D قبل از خواب باشد. از پزشک یا داروساز خود بپرسید که چه مدت باید بین دوزها فاصله باشد. و برای یافتن یک برنامه که با داروهای مصرفی شما اختلال پیدا نکند، با پزشک خود مشورت کنید.

ویتامین D را به طور منظم مصرف کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید. برای کمک به یادآوری، اگر روزی یک بار آن را مصرف می‌‌کنید، هر روز در ساعت معینی این کار را انجام دهید. اگر این دارو را فقط یک بار در هفته مصرف می‌کنید، به یاد داشته باشید که هر هفته آن را در همان روز مصرف کنید. علامت گذاری تقویم به یادآوری بهتر ممکن است کمک کند.

اگر پزشک به شما توصیه کرده است که از یک رژیم غذایی خاص (مانند رژیم غذایی سرشار از کلسیم ) پیروی کنید، پیروی از رژیم غذایی برای بهره‌مندی بیشتر از این دارو و جلوگیری از عوارض جدی بسیار مهم است. از مصرف سایر مکمل‌ها و ویتامین‌های اضافی خودداری کنید مگر اینکه پزشک تجویز کند.

منبع:

https://medlineplus.gov/lab-tests/vitamin-d-test/

https://www.webmd.com/drugs/2/drug-10175/vitamin-d3-oral/details