سونوگرافی رحم و تخمدان یا در واقع #سونوگرافی لگن (Pelvic ultrasound) یکی از روش‌های غیر تهاجمی بیماری‌های لگن و این ناحیه در زنان است. سونوگرافی(ultrasound) با استفاده از یک دستگاه انجام میشود که امواج فراصوت با فرکانس بسیار بالا را از خود ساطع می‌کند. مبدل سونوگرافی روی سطح پوست قرار می‌گیرد و امواج فراصوت از اندام‌های بدن و ساختار درون آنها عبور می‌کنند. امواج صوتی از سطح اندام‌های مختلف با طول موج‌های متفاوت منعکس می‌شوند و پدیده‌ای مانند اکو ایجاد می‌کنند که این امواج منعکس شده به وسیله کامپیوتر به تصاویر قابل مشاهده از اعضا و بافت‌های مورد آزمایش تبدیل می‌شوند.
امواج صوتی بسته به اینکه از چه نوع بافتی از بدن عبور می‌کنند سرعت متفاوتی به خود می‌گیرند. به عنوان مثال این امواج با بیشترین سرعت از بافت استخوان و با کمترین سرعت از هوا عبور می‌کنند. سرعتی که امواج منعکس شده از بافت‌ها به مبدل صوتی بر می‌گردد نشان دهنده نوع بافتی است که مورد آزمایش قرار می‌گیرد.
در سونوگرافی از یک ژل به صورت موضعی استفاده میشود که کاربرد این ژل حرکت آسان‌تر مبدل صوتی روی پوست بدن و همچنین حذف هوا در فاصله بین مبدل و پوست بدن انسان است. سونوگرافی به دو روش کلی شکمی و ترانس واژینال انجام می شود که در ادامه به توضیح آن می‌پردازیم.
دلایل انجام سونوگرافی رحم و تخمدان‌ها
سونوگرافی رحم و تخمدان‌ها به منظور اندازه گیری و ارزیابی اندام‌های موجود در لگن بانوان انجام میشود. تصویربرداری سونوگرافی از لگن ممکن است با اهداف زیر انجام شود:
- بررسی اندازه ، شکل و موقعیت رحم و تخمدان‌ها
- بررسی طول و ضخامت دهانه رحم
- بررسی تغییرات در شکل مثانه
- جریان خون در اندام های موجود در لگن
نکته: برای مطالعه تکامی مقالات سایت دکتر وهاب آقایی در رابطه با رحم و تخمدان‌ها کلیک کنید.
کاربردهای سونوگرافی رحم و تخمدان
سونوگرافی رحم و تخمدان به عنوان بخشی از تصویربرداری لگن کاربردهای زیر را دارد:
- اختلالات ساختار آناتومیک رحم
- التهابات لگن و اندام‌های داخلی آن
- عفونت‌های لگن
- وجود تومورهای فیبروئیدی
- وجود کیست‌ها
- تشخیص تومورهای ناحیه لگن
- بررسی بارداری
هر یک از این اختلالات و تومورها و کیست‌ها در صورت عدم تشخیص به موقع، می‌توانند شدت و پیشرفت پیدا کرده و روال درمان سخت‌تر و جدی‌تری داشته باشند. از این روی به طور مثال اگر عفونت‌های لگن به موقع تشخیص داده نشوند، گسترده شده و مراحل درمانی به شدت سخت‌تری را در پی خواهند داشت.
همین طور به جز این موارد، سونوگرافی یکی از بهترین و مطمئن ترین روش‌ها برای تشخیص بارداری و تشکیل ساک بارداری است. البته در شرایط از این روش تشخیصی برای کشف بارداری خارج از رحم(Ectopic pregnancy)نیز استفاده میشود که یک نوع بارداری شکست خورده بوده و باید ساک حاملگی خارج شده و ختم بارداری اعلام گردد.
معمولا برای تشخیص بارداری ابتدا تست HCG خون داده میشود و در مرحله بعدی از سونوگرافی برای قطعیت و تشخیص دقیق‌تر استفاده خواهد شد.
سونوگرافی رحم و تخمدان در مطب دکتر یا در مراکز مخصوص تصویر برداری سونوگرافی مانند کلینیک دکتر وهاب آقایی در خیابان ولیعصر انجام میشود. روش انجام سونوگرافی رحم و تخمدان بسته به اینکه چه نوعی از سونوگرافی نیاز باشد متفاوت است.
- از شما خواسته میشود لباس خود را خارج کنید و گان مخصوص پزشکی بپوشید.
- روی تخت سونوگرافی دراز می‌کشید و پاهای خود را در موقعیت مناسب برای سونوگرافی قرار می‌دهید.
- یک روکش پلاستیکی یا لاتکس روی مبدل صوتی کشیده میشود و مبدل به آرامی وارد واژن میشود.
- متخصص سونوگرافی به آرامی مبدل را در زوایای مختلف درون واژن حرکت میدهد.
- تصویر اعضای درون لگن شامل رحم و تخمدان‌ها روی صفحه کامپیوتر به نمایش گذاشته میشود و این تصاویر ضبط می‌شوند.
سونوگرافی رحم و تخمدان از روی شکم
- باید مثانه پر باشد.
- روی تخت سونوگرافی به پشت دراز می‌کشید.
- یک ماده ژل مانند روی ناحیه شکم شما مالیده میشود.
- تکنسین سونوگرافی مبدل صوتی سونوگرافی را روی پوست بدن شما فشار میدهد و در ناحیه مورد نظر حرکت میدهد.
- تصویر ساختارها و اعضای ناحیه لگن روی مانیتور کامپیوتر به نمایش گذاشته میشود. این تصاویر برای بررسی دقیق تر پزشک ثبت و آرشیو می‌شوند.
- پس از انجام سونوگرافی شکمی رحم و تخمدان ژل از روی ناحیه پاک میشود و شما می‌توانید ادرار خود را پس از آزمایش تخلیه کنید.
سونوگرافی رحم و تخمدان می‌تواند در هر زمانی از چرخه قاعدگی زنان انجام شود. با این حال برای کسب نتیجه بهتر، توصیه میشود. سونوگرافی پس از اتمام پریود و در روز چهارم تا نهم چرخه قاعدگی که دیواره رحم در نازک‌ترین حالت خود قرار دارد انجام شود.
یکی از نکات مهم در انجام سونوگرافی رحم و تخمدان و به طور کلی سونوگرافی‌های ناحیه شکم و لگن مصرف زیاد مایعات و خالی نکردن مثانه قبل از انجام آزمایش سونوگرافی است. به طور کلی برای سونوگرافی نیاز به رعایت رژیم غذایی خاصی نیست مگر اینکه سونوگرافی به عنوان ابزار درمان بیماری خاصی مورد استفاده قرار گیرد که نیازمند استفاده از داروهای بیهوشی باشد.
برای سونوگرافی ترنس واژینال باید مثانه خود را درست قبل از آزمایش سونوگرافی تخلیه کنید. در صورت نیاز به هر گونه اطلاعات قبل از انجام سونوگرافی می‌توانید با کارشناسان مرکز سونوگرافی دکتر وهاب آقایی تماس بگیرید.
سونوگرافی رحم و تخمدان چه عوارض و ریسک‌هایی دارد؟
سونوگرافی رحم و تخمدان معمولاً هیچ خطری ندارد. حتی سونوگرافی ترنس واژینال در زنان باردار نیز هیچ مشکلی نه برای نوزاد و نه برای مادر ایجاد نمی‌کند. زیرا در این روش تصویربرداری از هیچ اشعه‌ای استفاده نمی‌شود. گاهی ممکن است سونوگرافی ترنس واژینال سبب بروز ناراحتی و مقداری درد در طول انجام سونوگرافی شود که بلافاصله پس از سونوگرافی برطرف میشود.
پس از انجام سونوگرافی
پس از انجام سونوگرافی رحم و تخمدان رادیولوژیست تصاویر ثبت شده را بررسی می‌کند و یک گزارش به پزشک شما ارسال می‌کند. این گزارش هرگونه مشکل احتمالی در ساختارهای مربوط به ناحیه لگن شما را نشان میدهد. نتایج سونوگرافی توسط پزشک تفسیر شده و به شما توضیح داده خواهد شد.
فارغ از این که سونوگرافی را به چه منظوری انجام می‌دهید، لازم است که حتما به یک مرکز سونوگرافی معتبر مراجعه داشته باشید. در یک مرکز سونوگرافی معتبر تمامی روش‌های تشخیصی انجام شده و معاینات سونوگرافی با دقت بالا صورت می‌گیرد. شما ممکن است به سراغ نزدیک‌ترین مرکز سونوگرافی به محل سکونت یا محل کار خود مراجعه کنید، اما اهمیت زیادی دارد که حتما نسبت به سوابق و تخصص و میزان دقت این مرکز توجه داشته باشید. نتیجه سونوگرافی برای تشخیص و درمان بیماری‌های احتمالی بسیار تعیین کننده خواهد بود و نباید هیچ گونه ریسکی در خصوص آن صورت بگیرد.
سونوگرافی رحم و تخمدان یکی از مؤثرترین و بیخطرترین روش‌های تشخصی ناهنجاری‌ها و مشکلات ناحیه رحم، تخمدان و سایر اندام ناحیه لگن است. این آزمایش توسط متخصص سونوگرافی انجام میشود و حدود پنج الی ده دقیقه به طول می‌انجامد. در مرکز سونوگرافی و رادیولوژی دکتر وهاب آقایی تصویربرداری سونوگرافی با استفاده از آخرین تجهیزات به روز دنیا و توسط کادری مجرب انجام می‌پذیرد. برای دریافت مشاوره در خصوص سونوگرافی و رزرو وقت سونوگرافی می‌توانید با کلینیک دکتر وهاب آقایی تماس بگیرید.
منابع
https://www.hopkinsmedicine.org/health/treatment-tests-and-therapies/pelvic-ultrasound
https://www.healthline.com/health/transvaginal-ultrasound