سونوگرافی یا آزمون بیوفیزیکال چیست؟

پروفایل بیوفیزیکال چیست؟

آزمون بیوفیزیکال یا پروفایل بیوفیزیکی، تستی است که گاهی در سه ماهه سوم بارداری، برای بررسی و اطمینان از سلامتی کامل جنین انجام می شود. این آزمون ممکن است به دلیل نتایج آزمایشات دیگر و یا یا علائم خاصی که مادر در بارداری تجربه می کند، درخواست شود. آزمون بیوفیزیکال، نتایج دو تست مهم زیر را ترکیب می کند تا سلامتی کلی جنین را بررسی کند:

•      تست بدون استرس: این تست ضربان قلب کودک و انقباضات شما را بررسی می کند. این کار از طریق دستگاه هایی (حسگرها) که به کمربندهایی که دور شکم شما پیچیده شده اند، انجام می شود. بدون استرس به این معنی است که هیچ کاری برای ایجاد استرس در کودک شما در طول تست انجام نمی شود.
•      ارزیابی اولتراسوند (سونوگرافی): این تست درست مانند سونوگرافی هایی است که در زمان های دیگر، در دوران بارداری انجام می شود. یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی برای مشاهده رحم و بررسی شرایط نوزاد شما، از دستگاه سونوگرافی استفاده می کند.

نتیجه آزمون بیوفیزیکال

در طول آزمون بیوفیزیکال، متخصص به 5 مورد اصلی برای بررسی سلامت کودک شما توجه می کند: حرکات بدن، تون ماهیچه ها، حرکات تنفسی، مایع آمنیوتیک و ضربان قلب. سپس، به هر یک از این 5 مورد نمره 0 (غیر طبیعی) یا 2 (طبیعی) داده می شود. سپس این نمرات جمع می شوند و در نهایت، از 0 تا 10 نمره بندی می شوند. نمره 8 و 10 طبیعی است و نمره 6 مرزی است.

نمره زیر 6 می تواند نشان دهنده مشکلات احتمالی باشد و پس از آن، برای بررسی های بیشتر ممکن است آزمایشات بیشتری درخواست شود. نتایج آزمون بیوفیزیکال همچنین می ‌تواند به ارائه ‌دهنده مراقبت‌ های بهداشتی شما کمک کند تا تصمیم بگیرد که آیا کودک شما ممکن است به زودی به دنیا بیاید یا خیر. به صورت کلی، نمره نهائی زیر 6 نگران کننده است و ممکن است زمان زایمان به روش سزارین یا القای زایمان لازم باشد. البته بدیهی است تصمیم نهائی در ارتباط با ادامه پروسه بارداری یا ختم آن توسط پزشک معالج انجام می گیرد. نتایج غیر طبیعی آزمون بیوفیزیکال، لزوما به معنای غیر طبیعی بودن شرایط جنین نیست و ممکن است شرایط زیر، نتیج آزمون را تحت تاثیر قرار دهد:

•         داشتن عفونت
•         مصرف داروهای خاص
•         قند خون پایین
•         داشتن اضافه وزن

از این رو، در صورتی که جنین نمره مناسب کسب نکند نیاز به تکرار این ازمون طی 24 تا 48 ساعت آینده می باشد.

معیار نمره دهی در آزمون بیوفیزیکال چیست؟

امتیاز چهار  یا کمتر می تواند نشان دهنده وجود مشکل در بارداری شما باشد و پزشک ممکن است نیاز به انجام آزمایشات بیشتر برای ارزیابی بهتر سلامت کودک شما داشته باشد. معیارهای امتیازدهی به شرح زیر است:

•      ضربان قلب: برای بخش بدون استرس تست، اگر با افزایش حرکت، ضربان قلب کودک شما حداقل 15 ضربه در دقیقه و حداقل در دو نوبت افزایش یابد، دو امتیاز دریافت خواهید کرد. اگر افزایش فعالیت، ضربان قلب کودک شما را تا این حد افزایش ندهد، امتیاز صفر دریافت خواهید کرد.
•      تنفس جنین: در رابطه با تنفس جنین، کودک شما باید حداقل یک اپیزود تنفس جنینی به مدت حداقل 30 ثانیه در 30 دقیقه داشته باشد تا دو امتیاز را دریافت کند.
•      حرکت: کودک شما باید حداقل سه بار در 30 دقیقه حرکت کند تا دو امتیاز دریافت کند.
•      تون عضلانی: نکته جالب این است که این تست تون عضلات جنین را نیز بررسی می کند و اگر کودک شما بتواند دست یا پای خود را در عرض 30 دقیقه از حالت خمیده به حالت کشیده حرکت دهد، دو امتیاز می گیرد. اگر کودک تان در این بازه زمانی موقعیت خود را تغییر ندهد، امتیاز صفر دریافت خواهد کرد.
•      مایع آمنیوتیک: همچنین اگر قطر کیسه مایع آمنیوتیک بیش از 2 سانتی متر باشد، دو امتیاز دریافت خواهید کرد. اگر این معیار را نداشته باشید، امتیاز صفر دریافت خواهید کرد.

چه زمانی آزمون بیوفیزیکال لازم است انجام شود؟

اگر نگرانی های در مورد سلامت کودک شما وجود داشته باشد، اغلب یک آزمون بیوفیزیکی انجام می شود. به عنوان مثال، اگر حرکت جنین کاهش یافته یا مشکل رشد جنین وجود داشته باشد یا بارداری شما از هفته 42 گذشته باشد، این آزمون ممکن است انجام شود. اما اگر ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما یک پروفایل بیوفیزیکی را درخواست می کند، لزوما به این معنی نیست که کودک شما مشکلی دارد و ممکن است دلایل دیگری برای توصیه این آزمون وجود داشته باشد. از جمله دلایلی که پزشک ممکن است تست بیوفیزیکال را درخواست کند، می تواند موارد زیر باشد:

•         داشتن سابقه عوارض بارداری
•         ابتلا به دیابت، فشار خون بالا یا بیماری های قلبی
•         حداقل 2 هفته از موعد مقرر زایمان گذشته باشد
•         داشتن سابقه سقط جنین
•         غیر طبیعی بودن سطح مایع آمنیونتیک
•         چاقی بیش از حد (BMI بیشتر از 30)
•         سن مادر بالای 35 سال باشد
•         چند قلو بودن بارداری
•         Rh منفی بودن خون مادر

آزمون بیوفیزیکال چه زمانی از بارداری انجام می شود؟

این آزمون معمولا در ۳ ماهه آخر بارداری انجام می شود، یعنی هفته های 24 تا 32 بارداری. چون در این زمان احتمال کاهش رشد جنین در رحم وجود دارد و ممکن است بسیاری از مشکلات در این زمان اتفاق بیفتد. آزمون بیوفیزیکال در مادرانی که بارداری عادی دارند و رشد جنین شان مشکلی ندارد نیز می تواند در هفته ۳۲ بارداری برای اولین بار و با نظر پزشک انجام گیرد.

اگر شما در معرض خطر بیشتری برای از دست دادن بارداری باشید، ممکن است پزشک شما هر هفته (از سه ماهه سوم بارداری) یک پروفایل بیوفیزیکال را برنامه ریزی کند تا زمانی که نوزاد را به دنیا بیاورید. این آزمون به پزشک شما اجازه می دهد تا سلامت کودک شما را به دقت زیر نظر داشته باشد و در صورت لزوم زایمان زودرس را انجام دهد. لازم به ذکر است که آزمون های بیوفیزیکی خطرناک نیستند و هیچ خطری برای شما یا کودکتان ایجاد نمی کنند.

چگونه برای آزمون بیوفیزیکال آماده شویم؟

به صورت کلی، برای آماده شدن برای آزمون بیوفیزیکال، لازم نیست کاری انجام دهید. اما گاهی از مادر خواسته می شود جهت انجام این آزمون، مایعات شیرین بنوشد. خوردن ماده شیرین به حرکت بهتر جنین کمک می کند. این آزمون معمولا در مطب پزشک یا ارائه دهنده مراقب های بهداشتی انجام می گیرد و نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد.

آزمون بیوفیزیکال چگونه انجام می شود؟

برای تست بدون استرس، ارائه دهنده 2 کمربند را دور شکم شما می‌پیچد و حسگرها متصل به این کمربندها ضربان قلب کودک و انقباضات شما را بررسی می کنند.

برای انجام تست سونوگرافی، مادر به پشت یا به پهلو می خوابد و به شکم او ژل مخصوص اعمال می شود تا به وسیله حسگر، حرکات جنین بهتر درک شود. سپس یک میله اولتراسوند (مبدل) را روی شکم حرکت داده و به ژل فشار می دهند. این کار باعث می شود داخل رحم قابل مشاهده شود و تصاویر را می توان روی یک صفحه نمایش مشاهده کرد.

زمان انجام آزمون بیوفیزیکال، بسته به تنفس و حرکت جنین بین 5 الی 30 دقیقه متغیر است. انجام آزمون های بارداری در مراکز معتبر، می تواند در تشخیص زودهنگام مشکلات و افزایش کیفیت زندگی فرد تاثیر بسزایی داشته باشد. مرکز تصویر برداری دکتر وهاب آقایی، با کادر مجرب و به روزترین دستگاه های تصویربرداری، نزدیک 5 دهه است که سلامتی و آرامش را برای مراجعین محترم خود به ارمغان آورده است.

عوارض و خطرات آزمون بیوفیزیکال چیست؟

آزمون بیوفیزیکی یک روش آسان، ایمن و بدون درد است. عوارض و خطرات این آزمون بسیار محدود است و می توان گفت برای کودک و مادر هیچ خطری ندارد. برخی نگرانی ها در مورد انجام سونوگرافی در مدت زمان طولانی مطرح شده است، اما انجام سونوگرافی هر ازگاهی برای کودک شما خطری ندارد.

بسته به شرایط خاصی که ممکن است مادر یا جنین داشته باشند، انجام این آزمون ممکن است خطرات دیگری داشته باشد. از این رو، قبل از انجام هر تست و آزمایشی، بهتر است از پزشک خود در مورد عوارض و خطرات آن سوال کنید.

منبع:

https://www.healthline.com/health/pregnancy/biophysical-profile#results-and-what-they-mean

https://www.stanfordchildrens.org/en/topic/default?id=biophysical-profile-90-P02438