تشخیص سن استخوانی با رادیولوژی

تشخیص سن استخوانی کودک با رادیولوژی یا رادیوگرافی یکی از گام های مهم در بررسی بیماری ها و نارسایی های ژنتیکی به حساب می آید. در بحث رادیولوژی و سن استخوانی، تعیین سن استخوانی با رادیوگرافی عبارت است از تصویربرداری از صفحات رشد کودک و مقایسه نتایج با نمونه های استاندارد آماری.

 در واقع، در دو طرف استخوان های بدن کودک، بافت های نرم تری وجود دارند که تجمع مواد معدنی در آن نواحی کمتر است. در نتیجه از طریق رادیوگرافی سن استخوانی می توان مشخص نمود که رشد طولی استخوان ها تا چه حد انجام شده و چقدر به پایان آن باقی مانده است.

رابطه رادیولوژی و سن استخوانی کودکان کمک می کند تا برخی بیماری های هورمونی، ژنتیکی و اختلالات مرتبط با رشد از همان کودکی تشخیص داده شوند. برای مثال، کمتر بودن سن استخوانی از سن تقویمی نشان می دهد که کودک احتمالا از نظر ترشح هورمون تیروئید مشکل دارد. حتی ممکن است کودک از نظر رشد قد دچار مشکل شود. بنابراین، با رادیولوژی سن استخوانی در همان سنین کم، می توان برای درمان این نوع اختلالات اقدام نمود. این در حالی است که رفع این گونه اختلالات در سنین بالاتر سخت تر انجام می پذیرد.

رابطه رادیولوژی و سن استخوانی به تصویربرداری از صفحات رشد کودک مرتبط است. کودکی که در رشد خود دچار اختلال شده و یا بر خلاف افزایش سن تقویمی، علائم بلند شدن قد در او وجود ندارد لازم است تحت بررسی های پزشکی قرار گیرد. رادیولوژی و سن استخوانی در این معاینات کمک می کند تا دلیل این مساله مشخص گردد. در اصل، رادیوگرافی سن استخوانی کودک باعث می شود تا پزشک متخصص بتواند سن بلوغ سیستم اسکلتی کودک را تا حدی تعیین کند.

رادیولوژی سن استخوانی عبارت است از تصویربرداری اشعه ایکس از صفحه رشد قد که در واقع، قسمت های نرم تر در دو سر استخوان های کودک است. این قسمت ها در تصویر اشعه ایکس پر رنگ تر از نواحی استخوانی ثبت می گردند؛ زیرا مواد معدنی در این نواحی کمتر یافت می شود. با افزایش سن کودک ضخامت این صفحات کاهش یافته و در نهایت بسته خواهند شد. اینکه رشد استخوان تا چند سالگی ادامه دارد و قد فرد تا چه اندازه بلند می شود نیز به ضخامت این صفحات بستگی خواهد داشت.

رابطه رادیولوژی و سن استخوانی به این شرح است که باید یک عکس اشعه ایکس از نواحی مچ، انگشتان و کف دست چپ تهیه شود. سپس، پزشک متخصص بر اساس اندازه گیری های مشخص شده در تصویر یاد شده با برخی معیارهای علمی نظیر اطلس استاندارد رشد استخوان، طبیعی و یا غیر طبیعی بودن سن استخوانی کودک را بررسی می نماید.

اطلس استاندارد رشد استخوان، یک ابزار علمی به حساب می آید که از داده های مربوط به جوامع آماری مختلف با مشخصات یکسان به دست آمده است. این جوامع آماری شامل کودکانی با سن و جنسیت مشابه هستند که میانگین سن استخوانی نرمال برای آن ها به دست می آید.

ارتباط بین رادیولوژی و سن استخوانی کودک باعث می شود تا پزشک متخصص بتواند تشابه تصویر اشعه ایکس را با تصاویر موجود در اطلس بررسی کند. بر اساس مقایسه های انجام شده و با توجه به سن کودک و جنسیت او مشخص می شود که آیا سن استخوانی بیشتر از سن واقعی است یا کودک سن استخوانی نرمالی دارد.

جهت تجویز رادیولوژی سن استخوانی لازم است به یک پزشک متخصص اطفال و یا پزشک متخصص غدد اطفال مراجعه نمایید.

فرایند رادیولوژی و عکس برداری یک روند سریع و بدون درد دارد. تهیه رادیولوژی تعیین سن استخوانی معمولا طی چند ثانیه قابل انجام است. برای عکس برداری از استخوان های کودک، تنها کافی است به مدت چند ثانیه دست چپ کودک تحت مقدار استانداردی از تابش اشعه ایکس قرار گیرد.

برای تهیه تصویر مناسب، کودک باید بر روی یک چهار پایه یا صندلی بنشیند. سپس، در حالی که انگشتان دست چپ خود را باز نگه می دارد، دستش را بر روی میز قرار دهد. معمولا در بالای میز یک لامپ اشعه ایکس بزرگ نصب شده که اشعه را به دست می تاباند. لازم است دیگر نواحی بدن کودک با استفاده از یک پوشش محافظ در مقابل اشعه پوشانیده شود.

حال، تکنسین با قرار گرفتن در پشت دستگاه می تواند تصویر مورد نیاز را تهیه کند. در این بین باید کودک بدون حرکت باقی بماند تا تصویر به دست آمده تار نشود. بعد از تکمیل فرایند عکس برداری نیز لازم است کودک قدری در اتاق بماند تا در صورت تار شدن عکس، تصویربرداری تکرار گردد.

با بررسی رادیولوژی و سن استخوانی می توان علت اختلالات رشدی، ژنتیکی یا هورمونی در کودکان را تشخیص داد. در واقع، بر اساس میزان تفاوت سن تقویمی با سن استخوانی مشخص خواهد شد که آیا کودک سن استخوانی نرمالی دارد یا خیر.

کمتر بودن سن استخوانی از سن تقویمی می تواند به معنای کمبود مواد مورد نیاز بدن یا اختلال در عملکرد غده تیروئید کودک باشد. حتی اینکه سن استخوانی بیشتر از سن واقعی کودک تخمین زده شود نیز می تواند به معنای بلوغ زودرس در دختران یا پسران باشد. همچنین، گاهی علت وجود اختلالات جنسی در افراد نیز بر اساس رادیوگرافی سن استخوانی و ضخامت صفحات رشد، قابل تشخیص خواهد بود.

لازم است بدانید که وجود تفاوت بین سن تقویمی و سن استخوانی کودک همیشه به معنای وجود اختلالات رشدی و ژنتیکی نیست. در بسیاری از موارد حتی با بررسی رادیولوژی و سن استخوانی در کودکان کاملا سالم نیز این نوع تفاوت به چشم می خورد.

بررسی رادیولوژی و سن استخوانی کودک در پیگیری اختلالات رشدی او اهمیت زیادی دارد. برای مثال، کودکی که نسبت به سن تقویمی خود رشد سریع تر یا کندتری دارد، باید تحت معاینه پزشک متخصص قرار گیرد. البته ممکن است در نهایت هیچ گونه اختلالی دیده نشود؛ اما بهتر است پس از معاینات دقیق این مساله تایید گردد.

انجام رادیوگرافی سن استخوانی کودک کمک می کند تا پزشک بتواند از مقایسه تصویر صفحات رشد او با اطلس رشد استخوان، به تشخیص کاملی برسد. به طور کلی، بررسی رادیولوژی و سن استخوانی می تواند به چند سوال مهم پاسخ دهد:

●        رشد استخوان تا چند سالگی کودک ادامه دارد؟

●        زمان رسیدن کودک به سن بلوغ چه زمانی است؟

●        رشد قد کودک تا چه زمانی ادامه دارد؟

علاوه بر این موارد، انجام رادیوگرافی سن استخوانی به تشخیص و علت یابی بیماری های خاص کودک کمک شایانی خواهد کرد. از جمله بیماری ها و اختلالاتی که با بررسی رادیولوژی و سن استخوانی تشخیص داده می شوند عبارت اند از:

●        بیماری هایی که در اثر تغییرات هورمونی ممکن است به وجود آیند؛ کمبود هورمون رشد، بلوغ زودرس در دختران و پسران، کم کاری تیروئید و اختلالات غده فوق کلیوی از جمله مواردی هستند که به سطح هورمون ها بستگی خواهند داشت.

●        اختلالات رشد ژنتیکی که از زمان تولد با کودک همراه هستند؛ سندرم ترنر (TR) یکی از این اختلالات است.

●        مشکلات ارتوپدی و یا ارتودنسی که به مراحل رشد کودک مرتبط می شود؛ زمان مناسب و نوع درمان مورد نیاز بر اساس سن کودک تعیین می شود. درمان می تواند به صورت جراحی، استفاده از بریس و تجهیزات دیگر باشد.

برای انجام رادیولوژی سن استخوانی لازم است به یک مرکز تصویربرداری مجهز به دستگاه های اشعه ایکس روز دنیا مراجعه شود. هر چه کیفیت یک تصویر رادیولوژی بیشتر باشد، تعیین سن استخوانی کودک دقیق تر خواهد بود. همچنین، بررسی رادیولوژی و سن استخوانی باید توسط یک پزشک متخصص خوب و مطمئن انجام گیرد تا کمترین خطای تشخیصی به وجود آید.

مرکز تصویربرداری دکتر وهاب آقایی یکی از بهترین مراکز تصویربرداری تشخیصی در تهران است. این مرکز با فراهم آوردن تجهیزات روز دنیا توانسته است بیشترین خدمات را در تشخیص بیماری های مختلف به مراجعین خود ارائه دهد. همچنین، مرکز رادیولوژی دکتر وهاب آقایی به دلیل ارتباطات نزدیک با بهترین پزشکان متخصص تهران، زمینه معرفی مجرب ترین متخصصان به بیماران مختلف را نیز ایجاد کرده است. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید تماس بگیرید.