اختلالات دستگاه تولید مثل زنان، باعث ایجاد مشکل در بارداری و فرزندآوری می‌شود. رحم دو شاخه(Bicornuate Uterus) یکی از اختلال‌های نادر است که از بدو تولد در برخی نوزادان دختر وجود دارد. در رشد جنین ماده، لوله‌های رحم به طور معمول به هم وصل می‌شوند و یک ارگان بزر‌گ‌تر را ایجاد می‌کنند. این مرحله از رشد به ندرت در برخی از جنین‌ها انجام نمی‌شود و نوزاد با اختلال رحم دو شاخه متولد خواهد شد.
در نوزادانی که به این اختلال مبتلا هستند، لوله‌های رحم هر یک به ارگان جداگانه‌ای تبدیل می‌شوند. ممکن است دهانه هر دو شاخه از رحم یک ورودی در واژن داشته باشد. همچنین ممکن است هر کدام از آن‌ها گردنه‌ای منحصر به فرد داشته باشند. معمولا در افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، بافت نازکی دهانه هر کدام از شاخه‌های رحم را جدا می‌کند. به طور کلی زنانی که به اختلال رحم دو شاخه مبتلا هستند، می‌توانند باردار شوند و نوزادان سالمی به دنیا آورند. اما این مشکل، احتمال سقط جنین یا تولد زودرس نوزاد را افزایش می‌دهد. به همین دلیل مادر باردار باید تحت نظر پزشک باشد.
پزشکان هنوز نتوانسته‌اند علت اصلی این مشکل را پیدا کنند. اما احتمال می‌رود این اختلال ژنتیکی باشد. چرا که در برخی از خانواده‌ها وجود دارد و به نوزادان دختر نیز منتقل می‌شود.
برخی از افراد تصور می‌کنند که این عارضه منجر به تولد چند قلو می‌شود. اما این یک تصور اشتباه است. تحقیقات نشان می‌دهد که برخی از خانم‌های دارای رحم دو شاخه، دو یا چند قلو نیز باردار می‌شوند. اما احتمال این موضوع در خانم‌هایی که رحم سالم و عادی دارند، بیشتر است.
این عارضه معمولا ناراحتی و مشکلی ایجاد نمی‌کند. به همین دلیل ممکن است در طی عکسبرداری‌ها و معاینات برای سایر مشکلات کشف شود. همچنین ممکن است طی معاینات برای بررسی علت‌های سقط مکرر جنین بررسی می‌شود.
زنانی که به این اختلال مبتلا هستند، احتمال دارد هنگام دوران قاعدگی نیز متوجه آن بشوند. البته اگر از تامپون برای پیشگیری از خونریزی استفاده کنند، متوجه این اختلال خواهند شد. چون زمانی که تامپون را در دهانه یکی از شاخه‌های رحم قرار می‌دهند، خونریزی شاخه دیگر متوقف نمی‌شود. خانم‌هایی که رحم دو شاخه دارند، در دوران قاعدگی درد بسیار زیادی را تجربه می‌کنند. البته درد شدید منحصر به خانم‌های مبتلا به این اختلال نیست. درد شکم هنگام تخمک گذاری و نامنظم بودن قاعدگی نیز می‌توانند از دیگر علائم این بیماری باشند.
همانطور که گفته شد، خانم‌های مبتلا به این اختلال نوزادان سالمی به دنیا می‌آورند. آن‌ها اکثرا زندگی جنسی سالمی خواهند داشت و مشکل جدی برای آن‌ها به وجود نمی‌آید. اما گروهی از آن‌ها با عوارض جانبی رحم دو شاخه مواجه می‌شوند. این عوارض را در ادامه نام برده‌ایم.
- ناباروری
- تولد زودهنگام جنین و نارس بودن آن (احتمال تولد زودرس نوزاد ۴۵ درصد بیشتر است)
- سقط جنین
- قرار گرفتن جنین در رحم به شکل غیر طبیعی
- ناهنجاری‌های کلیه
برای اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله سایت mayoclinic را مطالعه کنید.
این بیماری مشکلی ایجاد نمی‌کند. به همین دلیل بیمار تا زمانی که معاینه نشود، متوجه وجود آن نمی‌شود. روش‌های تشخیص رحم دو شاخه را در ادامه نام برده‌ایم.
سونوگرافی(Ultrasound)
این روش جزو کم خطرترین متدهایی است که برای تصویر برداری از داخل بدن انجام می‌شود. چرا که به جای اشعه‌‌های مضر از امواج صوتی استفاده می‌شود. سونوگرافی به دو روش سطحی و واژینال صورت می‌گیرد.
هیستروسونوگرافی(Hysterosonography)
این روش همان سونوگرافی است که ابتدا مایعات مخصوص از طریق لوله به رحم تزریق می‌شود. سپس سونوگرافی انجام می‌شود که این روش کمک می‌کند مشکلات مختلف تشخیص داده شود.
MRI
این روش از امواج مغناطیسی برای ثبت تصاویر از اندام‌های داخلی بدن انسان به کار می‌رود. در این روش شخص به تونلی که دو سر آن باز است وارد می‌شود. این روش بدون درد خاصی ندارد و برای ثبت تصاویر مقطعی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اگر اختلال رحم دو شاخه مشکلی برای خانم‌ها ایجاد نکند، نیازی به درمان نیست. اما در صورتی که بارداری ناموفق یا سقط جنین وجود داشته باشد، به درمان نیاز است.
اصلی‌ترین روش درمان این مشکل جراحی است. پزشک در این روش دیواره بین دو دهانه رحم را می‌شکافد. این عمل برای اختلال واژن دوگانه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. از بین بردن رحم دو گانه می‌تواند زایمان را راحت‌تر کند یا مانع از سقط جنین شود. بنابراین برای خانم‌هایی که سقط مکرر داشته‌اند، توصیه می‌شود.
این اختلال باعث می‌شود که رحم خانم‌ها حالت عادی نداشته باشد. اگر جنین نتواند در رحم رشد کند، سقط می‌شود.
به همین دلیل خانم‌هایی که این مشکل رحم را دارند، باید همیشه تحت مراقبت باشند. چرا که در صورت ایجاد مشکل برای جنین، باید زایمان زودتر از موعد با استفاده از سزارین انجام شود. البته این موضوع به سن جنین و شرایط او نیز بستگی دارد. در برخی موارد نمی‌توان جنین را زنده نگه داشت.
بسیاری از خانم‌ها بدون اینکه متوجه وجود عارضه رحم دو شاخه در خود شوند، زندگی می‌کنند چرا که مشکلی برایشان ایجاد نمی‌شود و به همین دلیل معاینه‌ای نیز صورت نمی‌گیرد، اما در صورتی که بتوان آن را تشخیص داد و در صورت نیاز درمان کرد، بهتر است.
مراجعه به یک مرکز سونوگرافی و تصویر برداری معتبر که از دستگاه‌های مجهز استفاده می‌کند و پروتکل‌های بهداشتی در آن رعایت می‌شود، اهمیت فراوانی دارد. مرکز سونوگرافی دکتر وهاب آقایی مجموعه‌ای در تهران است که می‌تواند تمام خدمات مورد نیاز شما در زمینه تشخیص اختلال رحم دو گانه را ارائه دهد. در صورت نیاز به مشاوره یا برای رزرو نوبت از طریق راه‌های موجود در قسمت «تماس با ما» با ما در ارتباط باشید.