سونوگرافی داپلر عروق یک روش غیر تهاجمی است که برای ارزیابی
جریان خون و گلبول‌های قرمز موجود در رگ‌ها از تابش امواج صوتی فرکانس بالا
(اولتراسوند) استفاده می‌کند.
یک سونوگرافی معمولی از امواج صوتی برای تولید تصاویر
استفاده می‌کند، اما نمی‌تواند جریان خون را نشان دهد. این روش علاوه بر اینکه
اطلاعات دقیق از شرایط داخلی بدن را در کمترین زمان ارائه می‌کند، یک روش بی خطر
محسوب می‌شود و هیچ عارضه جانبی ندارد. در این مقاله تلاش شده است تا مطالبی درباره سونوگرافی داپلر عروق چیست؟، انواع سونوگرافی داپلر عروق و تفسیر سونوگرافی داپلر عروق آورده شود.
سونوگرافی داپلر عروق روشی است که از امواج صوتی با فرکانس
بالا برای اندازه‌گیری میزان جریان خون از طریق شریان‌ها و وریدها، معمولا آنهایی
که به بازوها و پاها خون می‌دهند، استفاده می‌کند. مطالعات جریان عروقی که به
عنوان مطالعات جریان خون(blood flow
studies) نیز شناخته می‌شوند، می‌‌توانند جریان غیرطبیعی
را در یک شریان یا رگ خونی تشخیص دهند. این روش میتواند به تشخیص و درمان انواع بیماری‌ها از جمله لخته شدن خون و گردش خون ضعیف کمک کند. سونوگرافی داپلر عروق
میتواند به عنوان بخشی از مطالعه جریان خون استفاده شود.
سونوگرافی داپلر عروق یک روش بدون خطر و بدون درد است.
آماده شدن برای این تست، بسیار ساده است. این روش اطلاعات مهمی را در مورد جریان
خون از طریق شریان‌ها و وریدهای اصلی به پزشک ارائه میدهد. همچنین میتواند
جریان خون مسدود شده یا کاهش یافته را از طریق نواحی باریک در شریان ها نشان دهد.
این قسمت‌ها اگر به موقع تشخیص داده نشوند، در نهایت می‌‌توانند منجر به سکته شوند.
| توصیه می‌شود مقاله سونوگرافی چیست؟ را بخوانید تا با انواع سونوگرافی و کاربرد هر یک از آنها آشنا شوید. |
در صورت مشاهده علائم کاهش جریان خون در شریان‌ها یا وریدهای
پاها، بازوها و یا گردن، پزشک ممکن است سونوگرافی داپلر را پیشنهاد دهد؛ زیرا کاهش
مقدار جریان خون ممکن است به دلیل انسداد در شریان، لخته شدن خون در داخل رگ خونی یا
آسیب به رگ خونی باشد. در صورت مشاهده علائم زیر ممکن است پزشک شما انجام سونوگرافی
داپلر عروق را درخواست کند:
·
ترومبوز ورید عمقی (DVT)، این وضعیت زمانی رخ میدهد که لخته خون در ورید عمیق داخل بدن فرد
(معمولا در ناحیه ساق پا یا لگن) ایجاد شود.
·
ترومبوفلبیت سطحی، التهاب وریدها به دلیل لخته شدن خون در سیاهرگ درست زیر سطح
پوست
·
تصلب شرایین، تنگی و سفت شدن شریان‌هایی که خون را به ران‌ها و پاها می‌رساند.
·
ترومبوآنژیت انسدادی، یک بیماری نادر که در آن رگ‌های خونی دست و پا ملتهب و
متورم می‌شوند.
·
تومورهای عروقی در بازوها یا پاهای فرد
سونوگرافی داپلر میتواند به تعیین فشار خون در شریان‌ها
کمک کند. همچنین میتواند نشان دهد که در حال حاضر چه مقدار خون در
شریان‌ها و وریدها جریان دارد.
همانطور که اشاره شد، اگر علائم کاهش جریان خون یا بیماری
قلبی را دارید، ممکن است به سونوگرافی داپلر نیاز داشته باشید. علائم بسته به منشا و دلایل مشکل به وجود آمده، میتواند متفاوت
است. برخی از شرایط و علائم رایج جریان
خون در زیر آمده است.
علائم بیماری شریان محیطی (PAD) عبارتنداز:
·
بی حسی یا ضعف در پاها
·
گرفتگی دردناک در عضلات باسن یا ساق پا هنگام راه رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها
·
احساس سرما در ساق پا یا نواحی پایین‌تر
·
تغییر رنگ و یا شفاف شدن رنگ پوست در پاها
علائم مشکلات قلبی عبارتنداز:
·
تنگی نفس
·
تورم در پاها، ران‌ها و یا شکم
·
خستگی
سونوگرافی داپلر انواع مختلفی دارد که هر کدام مزایا و
معایب خود را دارند و بسته به نیاز فرد، ممکن است نوع متفاوتی از آن مد نظر پزشک
باشد. از انواع سونوگرافی داپلر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
این نوع داپلر از کامپیوتر برای تغییر امواج صوتی به رنگ‌های
مختلف استفاده می‌کند. این رنگ‌ها، سرعت و جهت جریان خون
را در زمان واقعی نشان می‌دهند.
این داپلر میتواند جزئیات بیشتری از جریان خون را نسبت به
داپلر رنگی استاندارد ارائه دهد. اما نمی‌تواند جهت جریان خون را
نشان دهد که در برخی موارد میتواند مهم باشد.
داپلر طیفی Spectral
Doppler
این آزمایش به جای تصاویر رنگی، اطلاعات جریان خون را بر روی
یک نمودار نشان میدهد. این روش میتواند به نشان دادن میزان مسدود
شدن رگ خونی کمک کند.
در این آزمایش از سونوگرافی استاندارد برای عکسبرداری از
عروق خونی و اندام‌ها استفاده می‌شود. سپس یک
کامپیوتر مانند داپلر طیفی، تصاویر را به نمودار تبدیل می‌کند.
در این تست امواج صوتی به طور مداوم ارسال و دریافت می‌شود.
این روش، امکان اندازه گیری دقیق‌تری از خون که با سرعت بسیار بالا در جریان است
را فراهم می‌کند.
به صورت کلی سونوگرافی داپلر میتواند به تشخیص بسیاری از
شرایط کمک کند، از جمله:
· لخته شدن خون
· ضعیف بودن دریچه‌های رگ‌های پایین بدن، به خصوص دریچه‌های رگ‌های پا که میتواند باعث تجمع خون یا مایعات دیگر در پاها شود (نارسایی وریدی)
· انسداد شریانی (مسدود شدن رگ‌ها)
· کاهش گردش خون در پاها (بیماری شریان محیطی)
· برآمدگی عروق (آنوریسم)
· باریک شدن شریان، به خصوص در نواحی گردن (تنگی شریان کاروتید)
به طور کلی، هیچ آمادگی لازم برای این تست وجود ندارد. اگر سیگاری
هستید، ممکن است پزشک از شما بخواهد چند ساعت قبل از آزمایش سیگار نکشید؛ زیرا، سیگار کشیدن
باعث باریک شدن رگ‌های خونی شما می‌شود که می تواند نتایج آزمایش شما را تحت تاثیر
قرار دهد.
سونوگرافی داپلر عروق یک روش غیرتهاجمی و بدون درد است که
شما را در معرض تشعشعات مضر قرار نمی‌دهد. هیچ خطری در ارتباط با این آزمایش
وجود ندارد و افراد به ندرت در حین انجام این روش احساس ناراحتی می‌کنند. روش های
انجام آن ممکن است کمی متفاوت باشد، اما به طور کلی، می‌توانید انتظارات زیر را
داشته باشید:
1. شما باید لباس، جواهرات، و هر چیز
دیگری را از ناحیه مورد مطالعه بردارید. با این حال، نیازی به برداشتن عینک،
لنزهای تماسی، دندان مصنوعی یا سمعک نیست. ممکن است از شما خواسته شود که
لباس بیمارستان بپوشید.
2. قبل از انجام سونوگرافی داپلر، از
شما خواسته می‌شود که روی میز معاینه یا تخت دراز بکشید.
3. سپس متخصص یا پزشک یک ژل محلول در
آب را روی یک دستگاه دستی به نام مبدل قرار میدهد که امواج صوتی با فرکانس بالا
را به داخل شریان‌ها یا وریدهای مورد مطالعه هدایت می‌کند.
4. برای بررسی شریان‌های شما، فردی
که سونوگرافی داپلر را انجام میدهد ممکن است وسیله‌های مخصوصی برای اندازه گیری
فشار خون، را در اطراف نواحی مختلف بدن شما قرار دهد. این وسیله‌ها معمولا
روی ران، ساق پا، مچ پا یا نقاط مختلف در امتداد بازوی شما قرار داده می‌شود و به
مقایسه فشار خون در قسمت‌های مختلف بازو یا پا کمک می‌کند.
5. تصاویر زمانی ایجاد می‌شوند که
مبدل روی پوست شما فشار داده می‌شود و در امتداد بازو یا پای شما حرکت می‌کند. مبدل
امواج صوتی را از طریق پوست و سایر بافت‌های بدن به رگ‌های خونی می‌فرستد. امواج صوتی
از رگ‌های خونی منعکس می‌شود و اطلاعات را برای پردازش و ضبط به رایانه ارسال می‌کند. کامپیوتر نمودارها یا تصاویری را تولید می‌کند که جریان خون را در شریان‌ها و
سیاهرگ‌ها نشان میدهد. مبدل برای مقایسه به مناطق مختلف منتقل می‌شود.
هنگام معاینه شریان‌ها و وریدهای پای شما، پزشک به دنبال قسمت‌های تنگ شده در رگ‌های خونی می‌گردد. این وضعیت ممکن است باعث تغییر رنگ
پوست، درد هنگام راه رفتن یا استراحت و زخم در پا یا مچ پا شود. انجام این تست
معمولا کمتر از یک ساعت طول می‌کشد. بسته به علائم و نشانه‌های شما، ممکن است از
شما خواسته شود که پس از اتمام پروسه سونوگرافی داپلر، برخی ورزش های سبک را انجام
دهید.
به طور کلی، دستورالعمل خاصی پس از سونوگرافی داپلر عروق وجود
ندارد. می‌توانید بلافاصله فعالیت‌‌های معمول خود را از سر بگیرید،
مگر اینکه پزشکتان خلاف این را به شما بگوید.
نرمال بودن نتایج
سونوگرافی داپلرر عروق، نشان میدهد که شما هیچ تنگی یا انسدادی در شریان‌های خود
ندارید. همچنین به این معنی است که فشار خون در شریان‌های شما طبیعی
است. الگوهای جریان خون غیرطبیعی، از جمله باریک شدن یا بسته شدن رگ‌ها، می تواند
نشان‌دهنده موارد زیر باشد:
·
انسداد در رگ‌ها، که ممکن است به دلیل تجمع کلسترول باشد
·
لخته شدن خون در ورید یا شریان
·
گردش خون ضعیف، که میتواند ناشی از رگ‌های خونی آسیب دیده باشد
·
انسداد وریدی یا بسته شدن ورید
·
بیماری اسپاستیک شریانی، وضعیتی که در آن شریان‌ها به دلیل استرس یا قرار
گرفتن در معرض هوای سرد منقبض می‌شوند
·
انسداد یا لخته شدن در پیوند بای پس مصنوعی
برخی از عوامل ممکن است نتایج شما را تحت تاثیر قرار دهد،
به این معنی که آزمایش باید دوباره انجام شود. این عوامل
عبارتنداز:
·
سیگار کشیدن کمتر از یک ساعت قبل از آزمایش
·
چاقی شدید
·
دیس ریتمی و آریتمی قلبی یا ریتم نامنظم قلب
·
بیماری قلب و عروقی
پزشک شما نتایج را بررسی خواهد کرد و در صورت مشاهده هر
گونه ناهنجاری، نتایج را با جزئیات بیشتری توضیح میدهد و شما را در مورد هر گونه
آزمایش یا روش درمانی که ممکن است نیاز داشته باشید، آگاه می‌کند. اگرچه تکنسینی
که سونوگرافی داپلر را انجام میدهد، معمولا شرایط و وضعیت شما را می‌بیند، اما
نمی‌تواند در مورد نتایج نهایی تست نظر قطعی بدهد. نتایج باید در نهایت از طرف
پزشک یا درمانگر شما، بررسی شده و به شما اطلاع داده شود.
سونوگرافی داپلر معمولا در بخش رادیولوژی بیمارستان، مطب
پزشک یا آزمایشگاه‌های معتبر انجام می‌شود. انجام سونوگرافی
داپلر عروق در مراکز معتبر، میتواند در نتیجه دقیق‌تر و در نتیجه درمان بهتر، نقش
اساسی داشته باشد. مرکز سونوگرافی تشخیصی دکتر وهاب آقایی، یکی از بهترین مراکز
تصویر برداری و سونوگرافی در تهران است که با مجهزترین و به روزترین دستگاه‌ها و
کادر مجرب خود، متعهد است رضایت مراجعین خود را جلب کند. برای کسب اطلاعات بیشتر تماس بگیرید.
منبع:
https://www.mayoclinic.org/doppler-ultrasound/expert-answers/faq-20058452
https://www.healthline.com/health/doppler-ultrasound-exam-of-an-arm-or-leg#results
https://medlineplus.gov/lab-tests/doppler-ultrasound/