مقدمه
ماموگرافی چیست؟ ماموگرافی تصویربرداری از سینه با اشعه ایکس برای تشخیص زودهنگام
سرطان سینه است. پزشکان برای بررسی علائم اولیه سرطان سینه از ماموگرافی استفاده
میکنند. ماموگرافی منظم بهترین آزمایشاتی است که پزشکان برای تشخیص زودهنگام
سرطان سینه، گاهی تا سه سال قبل از اینکه بتوان آن را احساس کرد، انجام می‌دهند.
برای انجام ماموگرافی فرد باید در مقابل دستگاه مخصوص اسکن با اشعه ایکس بایستید. یک تکنسین سینه‌ها را روی یک صفحه پلاستیکی قرار
می‌دهد و صفحه دیگر سینه را محکم از بالا فشار می‌دهد. این صفحات سینه را تا حدودی
صاف میکنند و در حین عکس‌برداری آن را ثابت نگه می‌‌دارند. در این صورت ممکن است
کمی فشار احساس شود. مراحل برای ایجاد نمای جانبی از سینه تکرار می‌شوند. تکنسین
به چهار بار تابش اشعه ایکس نیاز دارد. گاهی برای اطمینان به عکس برداری بیشتری
نیاز است. اما سوالی که بسیاری از افراد هنگام مراجعه برای ماموگرافی می‌پرسند این
است که آیا اشعه ماموگرافی ضرر دارد؟ در واقع آنها می‌خواهند درباره مضرات اشعه
ماموگرافی بیشتر بدانند. این مقاله با هدف پاسخگویی به بررسی سوالات فوق تالیف شده
است.
بسیاری از افراد بر این باورند که هنگام ماموگرافی میزان اشعه X تابیده شده بسیار بیشتر از میزان مورد انتظار است. اغلب کسانی که
برای ماموگرافی مراجعه میکنند، تصور اشتباهی در مورد میزان اشعه دریافتی دارند و
همین امر باعث می‌شود تا آنها به دلیل ترس از اثرات مضر این اشعه از انجام این نوع
تصویربرداری سرباز زنند. ماموگرافی با عوارض جانبی نگران کننده و طولانی مدتی
همراه نیست، زیرا در تمام مراحل فرد در معرض مقدار کمی اشعه ایکس قرار می‌گیرد. میزان
تشعشع آنقدر کم است که نمی‌‌توان از فواید آزمایش زود هنگام سرطان سینه غفلت نمود.
بر اساس مطالعات انجام شده میزان مرگ و میر بر اثر سرطان ایجاد شده از اشعه ایکس
در ماموگرافی برای خانم های ۴۰ ساله حدود یک هفتاد هزارم است، یعنی از هر هفتاد هزار نفر یک شخص ممکن است در
معرض خطر اشعه ماموگرافی باشد. البته با افزایش سن میزان این مرگ و
میرها نیز کاهش می‌یابد.
میزان اشعه X
دریافتی حین انجام یک ماموگرافی دو طرفه حدود msv 0.48 است، در حالی که میزان اشعه برای انجام یک رادیوگرافی ساده شکم، مفصل هیپ یا
لگن msv 0.7، آندوسکوپی و
کولونوسکوپی 4 msv، باریم انما (عکس رنگی
روده) 8msv، انواع سی تی اسکن بین
2-15 msv و انواع آنژیوگرافی بین
5-15 msv است. همانطور که مشاهده
می‌شود، اشعه X دریافت شده در مثال‌های
بالا بسیار بیشتر از دوز اشعه ماموگرافی است. این آمار نشان می‌دهند که افراد به
راحتی و بدون کمترین نگرانی می‌توانند برای انجام اینگونه رادیوگرافی‌ها مراجعه
کنند.
یکی از بحث برانگیز ترین سوالاتی که هنگام معاینه و بررسی ناهنجاری‌های سینه پرسیده می‌شود این است که آیا ماموگرافی بهتر است یا سونوگرافی؟ کدام یک
نتایج دقیق‌تری را به همراه دارد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت قرار دادن
سونوگرافی در مقابل ماموگرافی امکان پذیر نیست و به طور دقیق گفت که کدام یک برای
شما بهتر است در واقع این به نوع مراقبت و معاینه مناسب از فرد بستگی دارد.
سونوگرافی معمولا به عنوان ابزار غربالگری اولیه برای سرطان سینه استفاده
نمی‌شود. با این حال، هنگامی که همراه با ماموگرافی استفاده می‌شود، می‌تواند مکمل
سایر ابزارهای غربالگری سرطان سینه باشد. اغلب، زمانی که یک ناهنجاری در ماموگرافی
تشخیص داده شود، سونوگرافی تجویز می‌شود.
ماموگرافی از دوز کم اشعه ایکس برای گرفتن تصویر از پستان استفاده می‌کند. اما در سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصویر استفاده می‌شود و در آن هیچ خبری از تابش اشعه ایکس نیست. امواج صوتی از طریق مبدلی به نام
پروب ارسال می‌شوند.
تصاویر به دست آمده در هر روش نیز متفاوت است، به خصوص اگر ماموگرافی
سه بعدی باشد. ماموگرافی سه بعدی تصاویری دقیق از سینه را در حین حرکت دستگاه
اطراف سینه نشان می‌دهد. نتیجه تقریباً 300 تصویر دقیق است که به رادیولوژیست‌ها
کمک می کند تا ناهنجاری‌ها را به درستی تشخیص دهند. این روش برای زنان با سینه های متراکم مفید است.
اما مزیت اصلی سونوگرافی این است که اگر توده یا تغییری در سینه
احساس شود، می‌توان از آن برای به دست آوردن ویژگی‌های اضافی ناحیه مورد نظر
استفاده کرد تا مشخص شود آیا توده یا تغییر ایجاد شده، خوش خیم است یا علائم سرطان
است.
رادیولوژیست‌ها برای تفسیر جواب ماموگرافی از سیستم BI-RADS استفاده میکنند. نتایج این سیستم از صفر تا ۶ به صورت زیر طبقه
بندی می‌شوند:
تفسیر جواب طبقه بندی 0: این تفسیر نشان می‌دهد که برای بررسی نتایج دقیق‌تر به آزمایشات
تکمیل نیاز است و لازم است تا ماموگرافی‌های قبلی با ماموگرافی جدید مقایسه شوند
تا تغییرات به صورت دقیق‌ترین مورد بررسی قرار گیرند.
تفسیر جواب طبقه بندی ۱: نتایج این تفسیر نشان
می‌دهد که توده سرطانی، ناهنجاری و بافت کلسیمی بر بافت سینه مشاهده نشده است.
تفسیر جواب طبقه بندی2: جواب این تفسیر
نشان می‌دهد که توده‌های خوش خیم غیر سرطانی مشاهده شده‌اند. این توده‌ها بدخیم
نیستند و ممکن است ناشی از تجمعی کیست‌ها، گره‌های لنفاوی و….باشند.
تفسیر جواب طبقه بندی ۳: جواب این تفسیر مانند نوع ۲ است با این تفاوت که به طور قطعی وجود
توده را رد نمی کند. تکرار ماموگرافی برای
شش ماه آینده درخواست می‌شود.
تفسیر جواب طبقه بندی ۴: در این تفسیر توده‌های غیر طبیعی مشاهده شده که احتمال سرطانی بودن
آنها است.
تفسیر جواب طبقه بندی ۵: تفسیر ماموگرافی در این طبقه نشان از وجود بافت سرطانی می‌دهد و با
احتمال بالاتری خطر سرطان را هشدار می‌دهد. در این صورت باید اقدامات اولیه و
ضروری برای درمان انجام شود.
تفسیر جواب طبقه بندی ۶: تفسیر نتایج ماموگرافی این طبقه بدخیم بودن و سرطانی بودن توده‌ها را به صورت
قطعی مطرح کرده است. این بدان معناست که فرد به طور حتم به سرطان سینه مبتلا شده
است.
با توجه به اهمیت موضوع مراجعه به یک کلینیک معتبر تصویربرداری مانند
کلینیک تصویربرداری دکتر وهاب آقایی که از تکنولوژی و تجهیزات روز دنیا بهره می‌برد، برای دریافت نتایج دقیق ضروری است. اگر شما علاقه‌مند به کسب اطلاعات بیشتر در مورد روش درمانی کلینیک تصویربرداری دکتر وهاب در خیابان ولیعصر تهران و تیم حاذق این کلینیک هستید؛ با کلینیک تماس بگیرید.
مطلبی که تحت عنوان «بررسی میزان اشعه در ماموگرافی» خواندید، به طور اختصاصی برای وب سایت کلینیک تصویربرداری دکتر وهاب آقایی تهیه شده است و استفاده از آن فقط با ذکر منبع مجاز می‌باشد.
منابع:
https://www.cdc.gov/cancer/breast/basic_info/mammograms.htm
https://www.healthline.com/health/womens-health/mammogram-pain#other-side-effects