پیش بینی پوکی استخوان
سوالی که همواره ذهن پژوهشگران را متوجه خود نموده اینست که آیا می توان زمان پوکی استخوان را در افراد پیش بینی نمود؟ آیا می توان احتمال وقوع پوکی استخوان را در انسان ، آن هم قبل از ابتلا پیش بینی نمود؟ در واقع چون پیش بینی و پیشگیری ، موثرترین راه مبارزه با بیماری هاست ، اکثر محققان درصدد یافتن راههای پیش بینی هستند. اخیرا محققان دانشگاه روچستر در این خصوص به نتایج خوبی رسیده اند که در ادامه تشریح خواهیم نمود.
آزمایشی که برای تشخیص پوکی استخوان به کار می رود ، آزمایش استاندارد طلایی نام دارد.این تست توسط روشهای توموگرافی انجام می گیرد و اسکن DEXA نام دارد و در این روش ، چگالی استخوان را در ستون فقرات ، مفصل ران ، لگن و مچ دست بررسی می کنند. این نواحی بیشترین احتمال شکستگی را دارند و معمولا بیماران با شکسته شدن این نواحی به پزشک مراجعه می کنند و تازه متوجه می شوند که دچار پوکی استخوان شده اند. این آزمایش محدودیت هایی هم دارد و نتیجه آن ممکن است مورد انتظار نباشد. مثلا برخی از افراد سالم در این اندازه گیری ، شکستگی استخوان نشان می دهند و بسیاری از افراد مبتلا به پوکی استخوان ممکن است هیچ نوع شکستگی نشان ندهند.
پروفسور kholsa از دانشگاه روچستر می گوید : آزمایش DEXA به شما می گوید چه مقدار استخوان وجود دارد اما نمی تواند در مورد ساختار داخل استخوان اطلاعاتی بدهد.
پزشکان به دنبال راهی هستند که بتواند با پیش بینی ریسک شکستگی با دقت بالا ، افراد مشکوک به پوکی استخوان را شناسایی کنند و سریعا به اقدامات پزشکی دست بزنند. در این روشی جدید محققان به دنبال مشخصات ساختاری استخوان هستند که از روی آن بتوان بیماران را قبل از حاد شدن وضعیت جسمی شان تشخیص دهند در این روش با تصویربرداری به روش سی تی اسکن و ساختن یک تصویر سه بعدی از استخوان های ستون فقرات ، مفصل ران و لگن ، می پردازند و سپس تصاویر ساخته شده توسط برنامه کامپیوتری و روش تحلیل پزشکی برنامه ریزی شده ، تجزیه و تحلیل می کنند. استحکام هر قسمت از استخوان ها را تخمین می زنند و با مدل مبنا مقایسه می کنند تا میزان احتمال شکستگی استخوان را قبل از وقوع شکستگی ، تخمین بزنند. در حال حاضر این روش ، مدرن ترین روش (پرتونگاری مقطعی) برای تشخیص بیماری های پوکی استخوان به شمار می رود .البته در این روش شدت تابش پرتو تابیده شده به بافت ها زیاد است به همین دلیل برای مناطقی مانند مچ دست که اعضای حیاتی بدن به آنها نزدیک نیستند ، مناسب است.
بازسازی مدل استخوان
معمولا از داروهای بیس فسفوناتی (bisphosphonate) در درمان پوکی استخوان استفاده می گردد که نقش آنها افزایش حجم توده استخوان است.اکثر بیمارانی که از این داروها استفاده می کنند ممکن است حداکثر تا 1% چگالی استخوانشان افزایش یابد ولی همچنان خطر شکستگی استخوان در آنها وجود دارد و این خطر احتمالی در حدود 50% می باشد.تحقیقات نشان می دهد که هیچ ارتباطی بین میزان مصرف این داروها با کاهش خطر شکستن استخوان وجود ندارد.دانشمندان دریافته اند که این داروها ، نرخ بازسازی استخوان را کند می کنند .در زنان یائسه (menopausal womens) احتمال بروز پوکی استخوان بیشتر است.اما نکته ای که در خصوص پوکی استخوان بسیار حائز اهمیت است ، تحرک و فعالیت بدنی است.تراکم استخوان رابطه مستقیم با میزان تحرک انسان دارد.بنابراین چگالی استخوان یک فرد کارمند با یک ورزشکار دونده متفاوت می باشد.
علت این امر (تحرک و فعالیت در افزایش تراکم استخوان) را می توان در یک قانون پزشکی بسیار مهم جستجو نمود. قانون ولف (Wolff Law) که توسط جراح و اناتومی شناس سرشناس آلمانی در سال 1836 تشریح شد ، بیان می دارد که حالت و شکل استخوان در انسان و حیوانات با بارهای فیزیکی که به آن وارد می شوند ، سازگار است.مثلا قسمتی از کف پا که بار وزن انسان را تحمل می کند بسیار محکم تر و متراکم تر از استخوان دنده می باشد. حتی این قانون در مورد عضلات بدن ، قلب ، کلیه و دیگر اعضای بدن نیز صادق می باشد. ورزشکاران بدنساز (body building) ، هنگام ورزش با وزنه ، عضلات خود را دچار پارگی های میکروسکپی می کنند و بدن برای مقابله با آن ضمن بازسازی آن قسمت ها ، حجم و چگالی عضله را به مرور زیاد می کند تا بتواند راحت تر آن بارها را تحمل کند و این قانون جالب و البته مهم در خصوص پیشگیری به پوکی استخوان اهمیت ویژه ای دارد.
آیا افزایش مصرف کلسیم جلوی شکستگی استخوان را می گیرد؟
تحقیقات نشان می دهد در افراد سالخورده ، افزایش میزان کلسیم در رژیم غذایی نمی تواند جلوی شکستن استخوان را بگیرد برای این دسته افراد ، مصرف روزانه 1000 تا 1200 میلی گرم کلسیم لازم است اما اثر آن بطور معنی دار هنوز اثبات نشده است.البته در اینجا ما در مورد جلوگیری از پوکی استخوان و مصرف کلسیم بحثی نداریم زیرا اثر کلسیم در پیشگیری از پوکی استخوان اثبات شده است ، بحث ما پس از ابتلا به پوکی استخوان است که هنوز مطالعات در خصوص مصرف روزانه کلسیم به جواب قطعی نرسیده است.
منابع :
Sciencedaily.com
Webmd.com